Ozan Koltuk -
Ağır sanayideki gelişmelere bağlı olarak, demir-çelik ve kömür fiyatları hızla düşerken, tablet bilgisayarlarda ve enerji depolamada kullanılan lityum, fiyatı artan bir madencilik ürünü olarak dikkati çekiyor.
Lityum pillerinde kullanılan lityum karbonat fiyatları 2016 yılında ortalama %47 artmıştı. Bloomberg tarafından hazırlanan endekse göre, son 18 ayda Avustralya’da listelenen 2.035 firma içinde en iyi performansı gösteren beş hisseden ikisi, lityum üreticisi olarak görülüyor. Çin’de tüketime dayalı büyüme modeline geçiş ve fosil yakıtlara bağımlılığı kırmaya dönük küresel girişimler dolayısıyla bu artış eğiliminin devam edeceği öngörülüyor. Citigroup, 2020’ye kadarki beş yıl içinde lityum talebinin %64 artacağını tahmin ediyor. Lityum talebi, elektrikli araç ve pil üretimine bağlı bulunuyor. Çin, ülkedeki elektrikli araç sayısının 2020 yılına kadar 5 milyon adete yükselmesini hedefliyor.
Nissan ve Renault, pilli araç satışlarının 2015’te rekor düzeyde gerçekleştiğini açıkladı. Volkswagen de 2018 yılında tam elektrikli ilk SUV aracını üretmeye başlamayı planlıyor. Pil üretiminde ise, Tesla’nın Nevada çölünde açmayı planladığı Gigafabrikası tam kapasite ile üretime başladığında yıllık 25 bin ton lityum hidroksit tedarik ihtiyacı olacak. Bu, halihazırdaki küresel arzın %45’ine karşılık geliyor. Ayrıca, LG Chem, Çin’de yıllık 50 bin adet elektrikli araç için pil üretimi yapacak fabrikasını 2015 yılında tamamladı. Boston Power ile Tesla için pil üreten Panasonic de Çin’deki pil üretimi faaliyetlerini genişletiyor. Talepte görülen bu artışa karşılık, arz yönünde de kapasite artırıcı yatırım arayışları görülüyor. Lityum arzı üç kaynaktan karşılanıyor: cevher (spoduman, lityum-alüminyum silikat) madenciliği, pil geri dönüşümü ve üretimde baskın olarak gözlenen yöntem olarak tuz göllerinden tuz eriyiğinin (“brine”) buharlaştırılması. En ucuz yöntem tuz eriyiği ve en bol kaynaklar Şili’deki çöllerde bulunuyor.
Avustralya’daki cevher madenciliği yapan şirketler ise, maliyetleri daha yüksek olmakla birlikte, daha düşük yatırımmaliyetleri sayesinde yükselen fiyatlara tepki olarak daha kolay kurulabiliyor. Ayrıca, Rio Tinto’nun da Sırbistan’da lityum-borat projesi bulunuyor. Citigroup tarafından yapılan analize göre, lityumdaki projelerin eksiksiz hayata geçmesi durumunda, 2020 yılında talebin hafif üzerinde yıllık 330.000 ton düzeyinde lityum karbonat arzına ulaşılması mümkün görünüyor.
