İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) Bellini'ye ait olduğu düşünülen Fatih portresini İngiltere’deki bir müzayededen 770 bin sterline (yaklaşık 6 milyon 500 bin TL) satın almasının ardından başlayan “Fatih’in karşısındaki kişi kim?” tartışması devam ediyor.
İtalyan ressam Gentile Bellini'nin (1429-1507) atölyesinden çıktığı düşünülen resimde Fatih Sultan Mehmet’in karşısındaki şahsın kim olduğuyla ilgili bugüne kadar bazı tahminler yapıldı.
Uzmanlara göre, bu konuda iki ihtimal var. Birinci ihtimale göre, söz konusu kişi şehzadelerden, yani Fatih’in üç oğlundan biri. Bu şehzadelerin 2. Bayezid, Cem Sultan ya da Şehzade Mustafa olduğu biliniyor.
İkinci ihtimal ise tablodaki meçhul kişinin Avrupalı diplomatlardan biri olabileceği. Ancak ilk ihtimal, bazı isimlere biraz daha kuvvetli görünüyor.
İBB’nin tabloyu satın almasıyla, konu özelindeki tartışmalar yeniden alevlendi ve ortaya birtakım fikirler atıldı.
ORTAYLI: O KİŞİ CEM SULTAN
Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamayla, 1480 yılına ait resimde Fatih’in karşısında duran kişinin Cem Sultan olduğunu iddia etti. Ortaylı bu görüşüne dayanak olarak, “Cem Sultan'ı Fatih Sultan Mehmet seviyordu ve yetenekleri konusunda kendisine yakın buluyordu” değerlendirmesini yaptı.
Programın diğer konuğu olan tarihçi Prof. Dr. Nurhan Atasoy da İlber Ortaylı’ya katıldığını belirterek, portrede Fatih’in karşısındaki kişinin Cem Sultan olduğunu ifade etti.
Ancak konu hakkında başka fikirler de dile getirilmeye devam ediyor. Tarihçi Murat Bardakçı, Ortaylı’nın fikrine karşılık, portredeki meçhul figürün Cem Sultan olmadığını öne sürdü.
Konuyu Habertürk’teki köşesinde irdeleyen Bardakçı, figürün neden Cem Sultan olamayacağına ilişkin şu görüşleri paylaştı:
“CEM SULTAN O TARİHTE KONYA’DAYDI”
“Tabloda Fatih Sultan Mehmed ile beraber resmedilen gencin kimliği bilinmemektedir, bu konuda yapılan yorumlar, hatta gencin Fatih’in en sevdiği oğlu Cem Sultan olduğu yolundaki açıklamaların temeli yoktur.
Fatih’in üç oğlu vardır; oğullarından Mustafa, Bellini’nin 1479’da İstanbul’a gelmesinden önce vefat etmiştir. Hükümdarın o sırada 32 yaşında olan büyük oğlu Bayezid babasının yanında değil, Amasya’dadır; üçüncü oğlu olan Cem de o tarihte Konya’dadır.
Ressamı meçhul eserde Fatih’in karşısında görülen gencin Cem Sultan olmamasının imkânsızlığının sebepleri sadece Bellini’nin İstanbul’a gelişi sırasında Cem’in Osmanlı payitahtında bulunmaması değil, hükümdar babanın oğlu ile beraber resmedilmesinin Şark’ın geleneklerine ve protokollerine ters düşmesidir!"
MÜZE SORUMLUSU: YAŞ FARKI AZ
İngiltere’nin başkenti Londra’da National Gallery'nin 'daimi sergilenen sanat eserleri' arasında yer alan Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet'in günümüze kadar gelebilmiş üç orjinal portresinden biri olan eserle ilgili, Fatih’in karşısındaki kişinin kim olduğuyla ilgili eserin satışa çıkarıldığı Christie’s müzayede salonunun İslam ve Hindu Sanat Eserleri sorumlusu Sara Plumbly de açıklama yapmıştı.
Sara Plumbly, “Padişah’ın yanında başka bir figür görüyoruz. Bu kişinin kim olduğunu hala bilmiyoruz. Bu kişinin üç oğlundan biri olduğu söyleniyor ancak her ikisi arasında yaş farkının az olması bu teoriyi pek doğrulamıyor” ifadelerini kullanmıştı.
“Bir görüş ise bu kişinin tıraşlı ve beyaz tenli olmasından dolayı bir Avrupalı olabileceği” yönünde diyen Plumbly, Bardakçı’nın yorumuna benzer şekilde, “Ayrıca diğer kişinin Osmanlı görgü kuralları çerçevesinde Padişah ile aynı boyutta tasvir edilebilmesi de oldukça olağan dışı” değerlendirmesinde bulunmuştu.
