Yeni düzenlemelerle, 'Bakım güvence sistemi' engelliler için büyük fayda yaratabilir
Türkiye’de sosyal bakım hizmetlerine dönük sosyal güvenlik sistemi, henüz oluşturulmuş ve tamamlanmış bir yapıya kavuşmuş değildir. Muhtaçları sosyal korumayı amaçlayan mevcut kanunî düzenlemelerin işleyişi, bakıma muhtaç engellileri kapsamına alması bakımından yetersizdir.
Evde ve kurumda bakıma muhtaç engellilere dönük altyapı, organizasyon, devletçe destekleme ve denetleme hizmetleri de henüz belirli bir aşamaya gelmiş, fakat fayda yaratması bakımından henüz yeterli değildir. Özellikle bakıma muhtaç engellilere dönük evde bakım ve kurumda verilen sosyal bakım hizmetleri sunabilecek kamuya ve özel sektöre ait bakım kuruluşlarının sayısı çok yetersizdir. Özellikle kamuya ait bakım merkezleri bir elin parmaklarının sayısı kadardır.
Aile ve sosyal politikalar Bakanlığının ilgili Genel müdürlükleri ve yerel yönetimler bu durumda öncülük edebilir. Sayılarının artırılması ve nitelikli bakım merkezlerinin açılması özel sektör içinde model teşkil edecektir.
Diğer taraftan huzurevlerinin engelli yaşlılara bakım hizmeti verecek ünitelerin sayısı da ok yetersizdir. Bu durumun yeniden revize edilerek, sayılarının artırılması, hizmet bekleyen bakıma muhtaçlar için hayati önem taşımaktadır.
Nitekim TBMM’de kabul edilen 5378 sayılı ve 01.07.2005 tarihli Özürlüler Kanunu (Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun), ilk kez belirli bir sosyal kesim için hazırlanmış ve bu kapsamda da ilk kez bakıma muhtaç özürlü/engelli de tanımlanmıştır. Bu kanuna göre, Buna göre bakıma muhtaç özürlü, “Özürlülük sınıflandırmasına göre resmi sağlık kurulu raporu ile ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatın başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişi”dir. (Bkz. 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun M: 3-E.)
Bu kanun kapsamında akım hizmetinin yaygınlaştırılması, ilgili birimlerin çabasıyla mümkündür.
Bakıma muhtaç engellilerden sadece kimsesiz ve sosyo-ekonomik yönden en zayıf kesime mensup olan bakıma muhtaç engellilerin sosyal bakım güvence sistemine alınmış olması, bakıma muhtaçlık ile yoksulluk riskinin birlikte ele alındığının bir göstergesidir.
Halbuki sosyal bakım güvence sistemi içinde yer alan bakım ödeneğinin bakıma muhtaçlıktan kaynaklanan bakım külfeti gibi ekstra hizmet ve giderleri karşılama maksadıyla verilen ve yoksulluktan bağımsız olarak uygulanması gereken bir sosyal haktır. (Prof.Dr. A.Seyyar)
Bakım güvence modeline yönelik olarak öneri mahiyetinde sunduğumuz görüşler/ilkeler/unsurlar/politikalar şu şekilde olması önerilir. Başlıklar halinde yazdığımız bu öneriler, Prof. Dr. Ali Seyyar beyin sosyal politika önerilerini içeren kitap7 kitaplarında detaylı bir şekilde yer almaktadır.
Önerilerimiz;
a) Bakıma muhtaçlık müstakil bir sosyal risk olarak kabul görmelidir
b) Bakıma muhtaçlık engellilerle sınırlı tutulmamalıdır
c) Sosyal bakım sigortası ihdas edilmelidir
d) Sosyal bakım sigortasının prim oranı başlangıçta düşük ve esnek olarak belirlenmelidir
e) Bakım fonu oluşturulmalıdır
f) Bakıcı aile ferdi sosyal güvenlik kapsamına alınmalıdır
g) Yaşlı/Engelli bakım elemanları sosyal bakım güvence sisteminde yer almalı ve kendilerine istihdam alanları oluşturulmalıdır
h) Bakım ihtiyacının tespitinde derecelendirme sistemini öngören objektif kriterler uygulanmalıdır
i) Bakıma muhtaçlık derecelendirilmesinde hassas ölçütler esas alınmalıdır
j) Bakıma muhtaç kapsamına giremeyen engelliler tıbbî tedavi ve rehabilitasyona yönlendirilmelidir
k) Her bir bakıma muhtaç engelli için derecesine ve ihtiyacına göre kişisel bakım plân ve programı hazırlanmalıdır
l) Bakım ödeneğinin miktarı bakıma muhtaçlık derecesine göre belirlenmelidir
m) Evde bakım hizmetlerine haricî profesyonel destek sağlanmalıdır
n) Haricî bakım desteğine bağlı olarak paylaşımlı bakım ödeneği sistemi uygulanmalıdır
o) Kişiye özel bakım hizmet türleri ile buna uygun bakıcı uzmanlar bakım sistemine dâhil edilmelidir
p) Sosyal bakım güvence sisteminde kısa süreli kurumsal (yatılı) bakım hizmetleri yer almalıdır/bakıcı ailelere izin hakkı tanınmalıdır
q) Sosyal bakım güvence sisteminde gündüzlü kurumsal bakım hizmetleri yer almalıdır
r) Demografik değişime ve gelecekte tahminî bakıma muhtaç kişi sayısına göre sosyal bakım elemanları yetiştirilmelidir
Her zaman söylediğimiz gibi, bu alanda çalışan uzman ve yöneticilerimiz, bilgi ve yeteneklerinin yanına, yüreklerini (vijdanlarını) ekleyebilirlerse, mevcut yasalar engellilerin hayatını kolaylaştırmak bakımından yeterlidir.
Selam ve dua ile
Aile ve sosyal politikalar Bakanlığının ilgili Genel müdürlükleri ve yerel yönetimler bu durumda öncülük edebilir. Sayılarının artırılması ve nitelikli bakım merkezlerinin açılması özel sektör içinde model teşkil edecektir.
Diğer taraftan huzurevlerinin engelli yaşlılara bakım hizmeti verecek ünitelerin sayısı da ok yetersizdir. Bu durumun yeniden revize edilerek, sayılarının artırılması, hizmet bekleyen bakıma muhtaçlar için hayati önem taşımaktadır.
Nitekim TBMM’de kabul edilen 5378 sayılı ve 01.07.2005 tarihli Özürlüler Kanunu (Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun), ilk kez belirli bir sosyal kesim için hazırlanmış ve bu kapsamda da ilk kez bakıma muhtaç özürlü/engelli de tanımlanmıştır. Bu kanuna göre, Buna göre bakıma muhtaç özürlü, “Özürlülük sınıflandırmasına göre resmi sağlık kurulu raporu ile ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatın başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan kişi”dir. (Bkz. 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun M: 3-E.)
Bu kanun kapsamında akım hizmetinin yaygınlaştırılması, ilgili birimlerin çabasıyla mümkündür.
Bakıma muhtaç engellilerden sadece kimsesiz ve sosyo-ekonomik yönden en zayıf kesime mensup olan bakıma muhtaç engellilerin sosyal bakım güvence sistemine alınmış olması, bakıma muhtaçlık ile yoksulluk riskinin birlikte ele alındığının bir göstergesidir.
Halbuki sosyal bakım güvence sistemi içinde yer alan bakım ödeneğinin bakıma muhtaçlıktan kaynaklanan bakım külfeti gibi ekstra hizmet ve giderleri karşılama maksadıyla verilen ve yoksulluktan bağımsız olarak uygulanması gereken bir sosyal haktır. (Prof.Dr. A.Seyyar)
Bakım güvence modeline yönelik olarak öneri mahiyetinde sunduğumuz görüşler/ilkeler/unsurlar/politikalar şu şekilde olması önerilir. Başlıklar halinde yazdığımız bu öneriler, Prof. Dr. Ali Seyyar beyin sosyal politika önerilerini içeren kitap7 kitaplarında detaylı bir şekilde yer almaktadır.
Önerilerimiz;
a) Bakıma muhtaçlık müstakil bir sosyal risk olarak kabul görmelidir
b) Bakıma muhtaçlık engellilerle sınırlı tutulmamalıdır
c) Sosyal bakım sigortası ihdas edilmelidir
d) Sosyal bakım sigortasının prim oranı başlangıçta düşük ve esnek olarak belirlenmelidir
e) Bakım fonu oluşturulmalıdır
f) Bakıcı aile ferdi sosyal güvenlik kapsamına alınmalıdır
g) Yaşlı/Engelli bakım elemanları sosyal bakım güvence sisteminde yer almalı ve kendilerine istihdam alanları oluşturulmalıdır
h) Bakım ihtiyacının tespitinde derecelendirme sistemini öngören objektif kriterler uygulanmalıdır
i) Bakıma muhtaçlık derecelendirilmesinde hassas ölçütler esas alınmalıdır
j) Bakıma muhtaç kapsamına giremeyen engelliler tıbbî tedavi ve rehabilitasyona yönlendirilmelidir
k) Her bir bakıma muhtaç engelli için derecesine ve ihtiyacına göre kişisel bakım plân ve programı hazırlanmalıdır
l) Bakım ödeneğinin miktarı bakıma muhtaçlık derecesine göre belirlenmelidir
m) Evde bakım hizmetlerine haricî profesyonel destek sağlanmalıdır
n) Haricî bakım desteğine bağlı olarak paylaşımlı bakım ödeneği sistemi uygulanmalıdır
o) Kişiye özel bakım hizmet türleri ile buna uygun bakıcı uzmanlar bakım sistemine dâhil edilmelidir
p) Sosyal bakım güvence sisteminde kısa süreli kurumsal (yatılı) bakım hizmetleri yer almalıdır/bakıcı ailelere izin hakkı tanınmalıdır
q) Sosyal bakım güvence sisteminde gündüzlü kurumsal bakım hizmetleri yer almalıdır
r) Demografik değişime ve gelecekte tahminî bakıma muhtaç kişi sayısına göre sosyal bakım elemanları yetiştirilmelidir
Her zaman söylediğimiz gibi, bu alanda çalışan uzman ve yöneticilerimiz, bilgi ve yeteneklerinin yanına, yüreklerini (vijdanlarını) ekleyebilirlerse, mevcut yasalar engellilerin hayatını kolaylaştırmak bakımından yeterlidir.
Selam ve dua ile
Yasal Uyarı : Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Gün Medya Grubuna aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan köşe yazısı/haberin bir bölümü, alıntılanan habere aktif link verilerek kullanılabilir. Ayrıntılar için lütfen tıklayınız.
