TİC Holding Header
  • USD 32.354
  • EUR 35.154
  • Altın 2307.984
  • BIST 100 8880.09
  • Dünya

Dünya, büyük bir iklim sorunu da olan gıda israfı konusunda ne kadar ilerleme kaydediyor?

Kaliforniya sakini Richard Redmond, her perşembe galon büyüklüğünde bir kapta biriktirdiği yemek artıklarını Güney Pasadena'daki çiftçi pazarına götürüyor. Zira atıklar burada toplanarak bağ ve bahçelerde kullanılmak üzere gübre haline getiriliyor. Böylece çöp sahasına gönderdiği evsel atık miktarını azaltmaya çalışıyor.
Dünya, büyük bir iklim sorunu da olan gıda israfı konusunda ne kadar ilerleme kaydediyor?
60'lı yaşlardaki web tasarımcısı, "Bu çok çarpıcı," diyor ve ekliyor:

"Ayrıştırmanın dışarıya attığınız çöp miktarını nasıl azalttığını görebiliyorsunuz."

Aslında Redmond'un yaptığı devasa bir küresel soruna açılan küçük bir pencere ama dünya genelinde çok az kişi onunla aynı eylemi yapıyor.

Birleşmiş Milletler'e göre, dünya her yıl yaklaşık 931 milyon ton gıdayı çöpe atıyor.

Bu gıdaların çoğu ise çöplüklerde çürüyerek dünya iklimini ısıtan gazların yaklaşık onda birini üretiyor.

Mısır'da devam eden COP27 İklim Zirvesinde küresel ısınmayla mücadele eden ülkeler için bu büyük bir zorluk.

Dünyanın dört bir yanındaki uluslar 2015 yılında, 2030 yılına kadar gıda israfını yarıya indirme sözü vermişti.

Ancak BM yetkilileri, sürdürülebilirlik gözlemcileri ve hükümet yetkililerine göre, ülkelerin çok az bir kısmı bunu gerçekleştirme yolunda olumlu yönde adım atıyor.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gıda kaybı ve israfı sorumlusu Rosa Rolle, "Sekiz yıl kaldı ama bu hedefe varmaya hiç ama hiç yakın değiliz." diyor.

Örneğin kişi başına en fazla gıda israfı yapan ilk beş ülkeden üçü olan ABD, Avustralya ve Yeni Zelanda'da hükümetlerin de itiraz etmediği bağımsız tahminlere göre 2015'ten bu yana gıda israfı arttı.

Diğer iki ülke İrlanda ve Kanada için güvenilir bilgi mevcut değil.

Sorun sadece zengin ülkelerle de sınırlı değil.

Geçen yıl yapılan bir BM araştırması, evsel gıda atıkları ile gayri safi yurtiçi hasıla arasında "ihmal edilebilir" bir ilişkinin varlığını ortaya koymuştu.

Keza bu durum, birçok ülkenin kendini "geliştirmesi gereken alanların olduğu" sonucunu çıkarmıştı.

Uzmanlar, kötü gidişatın kamyon ve depolardaki gıda bozulmaları, savurgan tüketici alışkanlıkları, son kullanma ve satış tarihi konusundaki kafa karışıklığı gibi sorunlara karşı kamu yatırımları ve net politikaların eksikliğinden kaynaklandığını belirtiyor.

Şeffaflık eksikliği sorunu daha da karmaşık hale getiriyor. BM Genel Kurulu 2015 gıda israfı hedefini kabul ettiğinde, ülke düzeyindeki tahminlerin belirsizliği nedeniyle ilerlemeyi ölçmek için net bir kriter belirlemedi.

Rolle, COP27'ye katılan BM kuruluşları ve kar amacı gütmeyen kuruluşların 16 Kasım'da hükümetlerden taahhütlerini yenilemelerini ve gelecek yıl Dubai'de yapılacak zirvede ilerleme raporlarını sunmalarını isteyeceklerini söyledi.

Ortalama bir Amerikalı günde 700 kaloriden fazla gıda israf ediyor
İsviçre ve Hindistan'daki araştırmacılar tarafından 2020 yılında yapılan bir çalışmaya göre, ortalama bir Amerikalı günde 700 kaloriden fazla gıda israf ediyor.

Yani, önerilen günlük alım miktarının yaklaşık üçte biri.

Bu da Amerika'nın ilerleme kaydetmesini diğer ülkeler için önemli bir ölçüt haline getiriyor.

Ülke bir rol model değil.

ABD hükümeti ile yakın iş birliği içinde çalışan atık azaltma örgütü ReFED'e göre, ABD'de israf edilen gıda miktarı 2010-2016 yılları arasında yüzde 12 arttı ve o zamandan beri yatay bir seyir izliyor.

ABD Tarım Bakanlığı gıda atığı sorumlusu Jean Buzby, "Hedefe ulaşmak için uzun bir yolumuz var" ifadesini kullanıyor.

Sorunun bir kısmı federal düzeyde liderlik eksikliğinden kaynaklanıyor.

Oysa ABD Tarım Bakanlığı, ABD Çevre Koruma Ajansı ve Gıda ve ABD İlaç İdaresi (FDA), 2018 yılında ülkenin gıda atıklarıyla birlikte mücadele etme konusunda anlaşmıştı.

Ancak ReFED İcra Direktörü Dana Gunders, söz konusu resmi makamların o zamandan beri bu mücadeleye çok az kaynak ayırdığını dile getirdi.

Kurumların Reuters'a verdiği bilgiye göre ABD Tarım Bakanlığı ve FDA'nın, her birinin gıda israfı ile ilgili çalışan tam zamanlı sadece birer personeli var.

ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) ise söz konusu göevin birkaç ofise paylaştırıldığını belirterek çalışanlarla ilgili bir rakam vermeyi reddetti.

Gunders, "Bu konuya gerçek anlamda odaklanmanın yolu, bu kurumların her birinin personel tahsis etmesi ve bu personele bir şeyleri uygulamaları için fon sağlaması olacaktır." değerlendirmesinde bulundu.

Bu arada resmi kurumlar özel sektörün desteğine güveniyor.

Aralarında gıda perakendecisi Ahold Delhaize ve işlemci General Mills'in de bulunduğu 47 şirket, 2016 yılında başlatılan gönüllü bir ABD Tarım Bakanlığı ve ABD Çevre Koruma Ajansı programının bir parçası olarak 2030 yılına kadar gıda atıklarını yarıya indirme taahhüdünde bulundu.

Bu şirketlerden 15'i web sitelerinde atıkları azalttıklarını gösteren güncellemeler yayınladı.

Ancak EPA ve USDA, bu şirketlerin kaydettiği ilerlemeyi doğrulamıyor.

Ulusal Eyalet Yasama Konferansına göre, federal düzeyin ötesinde, sadece 5 eyalet gıdaları çöp sahalarından uzak tutmak için yasalar çıkardı.

Bunlar Kaliforniya, Connecticut, Massachusetts, Rhode Island ve Vermont.

ReFED bunlardan sadece ikisini güçlü politikalar olarak değerlendiriyor çünkü çoğu işletmeyi ve bireyi kapsıyor.

Gıda israfında ilk beşte yer alan diğer ülkeler de ilerlemeyi ölçmek için bir temel belirlemekte bile yavaş kaldı.

Yeni Zelanda'da hanelerin çöpe attığı gıda oranı 2022'de yüzde 13,4'e yükseldi
Araştırma firması "Katar" tarafından hazırlanan bir rapora göre, Yeni Zelanda'da hanelerin çöpe attığı gıda oranı 2021'de yüzde 8,6 iken 2022'de yüzde 13,4'e yükseldi.

Yeni Zelanda Çevre Bakanlığından bir sözcü, ülkenin bir hedef belirleyebilmek için temel gıda atığı tahminini tamamlama aşamasında olduğunu söyledi.

Kanada, Avustralya ve İrlanda'dan sözcüler de ülkelerinin hedefe bağlı olduğunu iddia etti ancak şu ana kadar ne kadar ilerleme kaydedildiği hakkında detay vermedi.

"En güçlü iradeyi İngiltere koyuyor"
Buna karşın en az bir büyük ekonomi iyi gidiyor.

Ülkedeki ilerlemeyi takip eden "Atık ve Kaynaklar Eylem Programı"na göre Birleşik Krallık, 2007-2018 yılları arasında gıda israfını yüzde 27 oranında azalttı.

Kampanya, ambalajlardaki "son kullanma" tarihlerinin kaldırılmasını, kullanılmayan gıdaların hayır kurumlarına yeniden dağıtılmasını ve yemek planlaması konusunda halkın eğitilmesini içeriyor.

"Sürüdeki en yavaş ceylan"
Amerika'nın en iddialı iklim politikalarına sahip eyaleti Kaliforniya'da yetkililer, gıda atıklarının çöplüklere değil gübrelemeye gitmesini sağlamaya çalışıyor. Ancak bu ciddi bir uğraşı.

Gıdaların gübreye dönüştürülmesi düzenli depolamaya göre daha az sera gazı yayar zira ayrışma kapalı bir çukur yerine açık havada gerçekleşir.

Gıdalar hava almadan çürüdüğünde en güçlü sera gazlarından biri olan metan gazı üretir.

Eyalet 2016'da, 2025 yılına kadar organik atıkların düzenli depolanmasının yüzde 75 oranında azaltılmasını öngören bir yasa çıkardı.

Oysa eyalet 2020'de yanlış yönde ilerliyor ve 2014'teki başlangıç yılına kıyasla 2 milyon ton daha fazla gıdayı çöp sahalarına atıyordu.

Eyalet belediyelerini temsil eden California Şehirleri Birliği'ne göre, gecikmeler kısmen organik atıkları işleyecek tesis eksikliğinden ve düzenlemelerin sonuçlandığı zaman ile bunların uygulanmasının gerekli olduğu zaman arasındaki 13 aylık sıkı bir zaman çizelgesinden kaynaklanıyor.

Bununla birlikte Güney Kaliforniya'daki Apple Valley'de belediye yetkilileri hazır ve kent sakinlerini organik atıklar için 35 galonluk arabalarla donatmış durumda.

Belediye hizmetleri müdürü Guy Eisenbrey, bu hizmetin tüketicilerin atık toplama faturalarını ayda birkaç dolar artırdığını, ancak paranın iyi harcandığını dile getirdi:

"Sürüdeki en yavaş ceylan olmamaya çalışıyoruz."
Yorum Yazın