AJANSLAR -
Yemen'de iki ay önce Sokotra Adası'nın kontrolünü ele geçiren Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE), son dönemde ada ile ilgili yapmak istedikleri tartışılırken, bunlar arasında adayı doğrudan kendisine bağlama ve İsrail ile askeri üs kurma gibi planlar zikrediliyor.
Yemen'in doğal güzellikleri ve stratejik konumu nedeniyle ön plana çıkan Sokotra Adası, uzun süredir siyasi ve askeri güçlerin çekişmelerine sahne oluyor.
Haziran ayında Güney Geçiş Konseyi (GGK) üzerinden adada kontrolü ele geçiren BAE'nin burada yapmak istediklerine ilişkin son dönemde ciddi iddialar ortaya atılıyor. Sokotra'yı doğrudan kendisine bağlama ve İsrail ile adada askeri üs kurma gibi planlar bunlarlardan sadece bazıları.
Stratejik bir öneme sahip olan Sokotro Adası, BAE'nin Yemen'de savaşın başladığı zamandan bu yana ele geçirmek istediği bölgeler arasında bulunuyordu.
Yemen açıklarında Aden Körfezi'nin sonunda 6 adacıktan oluşan, aynı zamanda vilayet de olan Sokotra'da, haziran ayında büyük bir askeri değişim yaşandı. Ada, ordu güçleriyle yaşanan çatışmaların ardından BAE'nin desteklediği GGK'nın kontrolüne girdi.
Sokotra'da GGK güçleri bulunmasına rağmen gerçekte adaya BAE hükmediyor. Abu Dabi yönetiminin hiçbir kararına karşı çıkmayan ve talimatlarını uygulayan GGK, hükümet güçlerinin ifadesiyle "bir maşadan" ibaret.
Sokotra'nın GGK güçlerinin eline geçmesinin ardından vilayetteki diğer hükümet yetkilileriyle adadan ayrılıp doğudaki Mehra kentine gitmek zorunda kalan Sokotra Valisi Remzi Mahrus o günlerde yaptığı açıklamada, koalisyona liderlik eden Suudi Arabistan'a, GGK'nın Sokotra'yı ele geçirmesini kolaylaştırma suçlaması yöneltti.
"Sokotra'daki Suudi Arabistan güçlerinden gerginliğin sona erdirilmesi konusunda güvenceler almıştık. Ancak Riyad yönetimi sözünde durmadı ve kenti, ele geçirmeleri için GGK güçlerine bıraktı." ifadelerini kullanan Mahrus, koalisyon güçlerinin Sokotra'yı hükümete karşı bir baskı unsuru olarak kullandığını ancak adanın yeniden meşru güçlerin kontrolüne geçeceğini söyledi.
Bu kapsamda Sokotra'nın GGK'nın elinden alınması çağrıları yapan Yemen hükümeti, BAE destekli GGK'nın vilayette hükümet güçlerine "gerçek anlamda bir darbe" gerçekleştirdiğini belirtiyor.
Sokotra'nın askeri önemi
Uzun süredir Sokotra'yı ele geçirme hedefi bulunan BAE, 2018 yılında Yemen hükümetiyle istişare etmeden kendisine bağlı güçleri adaya gönderdi. BAE'nin bu tek taraflı hamlesine şiddetle karşı çıkan dönemin Başbakanı Ahmed Ubeyd bin Dağr, bazı bakan ve yetkileri de yanına alarak Sokotra'ya gitti.
BAE güçleri vilayetten çıkmadan kendisinin ve diğer yetkililerin Sokotra'dan ayrılmayacağını duyuran Başbakan Bin Dağr ile BAE arasında büyük bir gerginlik başladı. Suudi Arabistan'ın arabuluculuk için devreye girmesinin ardından taraflar, BAE güçlerinin adadan çıkması, yerine Suudi Arabistan güçlerinin Sokotra'ya girmesi konusunda anlaştı.
Anlaşma gereği adaya Yemen hükümetiyle koordinasyon içinde Suudi Arabistan güçleri konuşlandı. Hala buradaki varlığını koruyan Suudi güçlerin sayısına ilişkin ise net bir bilgi bulunmuyor.
Sokotra'nın stratejik önemiyle ilgili AA muhabirine bilgi veren Yemenli araştırmacı Ali ez-Zeheb, "Sokotra, Kızıldeniz, Aden Körfezi ile Körfez ülkelerinin bölge dışına petrol ihraç ettiği hatlar üzerindeki kontrol çemberi içinde yer alan konumu nedeniyle büyük öneme sahip." dedi.
Adanın bu önemli konumunun, ona hükmedenlere askeri hedeflerini gerçekleştirme imkanı verdiğini kaydeden Zeheb, böyle bir ada üzerine kurulabilecek üslerin başta karışık devletler olmak üzere bölge ülkelerine askeri müdahale imkanı sağlayabileceğini söyledi.
Zeheb, halihazırda Sokotra'da sadece BAE güçlerinin olmadığını, Suudi Arabistan güçlerinin de burada askeri nüfuzunun bulunduğunu, her ikisinin de kendi kazançlarını elde etme peşinde olduğunu dile getirdi.
Yemenli üst düzey bir askeri yetkili de BAE'nin, Yemen limanları, suları ve stratejik bölgeleri üzerindeki nüfuzunu genişletme yarışı kapsamında Sokotra'da kalma konusunda kararlı olduğunu ifade etti.
Yetkili, BAE'nin ABD'nin Orta Doğu'daki polisi, büyük oyuncuların kullandığı bir araç olduğunu kaydetti.
Sokotra'da BAE-İsrail üssü kurma planları
Yemen'de resmi ve gayri resmi kaynaklara göre, BAE'nin Sokotra'yı işgal etmek ve doğrudan kendi ülkesine bağlamak istediği, bunun için de orada yaşayan insanların ekonomik imkansızlıklarını kullanacağı konuşuluyor.
Öte yandan, stratejik ve askeri araştırmalar alanında yayın yapan ABD merkezli SouthFront sitesi, 28 Ağustos Cuma günü, İsrail ve BAE'nin Sokotra'da askeri ve istihbarat tesisleri inşa etmek istediğini yazmıştı.
Arap ile Fransız kaynaklara dayandırılan yazıda, BAE-İsrail heyetinin Sokotra'ya geldiği, askeri ve istihbarat tesisleri inşa etmek için uygun yer baktıkları aktarıldı.
Yemen'in Sokotra vilayetindeki kabilelerin lideri İsa Salim bin Yakut da 1 Eylül'de yaptığı açıklamada, BAE ile Suudi Arabistan'a, İsrail'i stratejik öneme sahip Sokotra'ya sokma suçlaması yöneltmişti.
Sokotra turistik açıdan da büyük önem taşıyor
Savaştan önce doğal güzelliği ile Yemen'in en dikkat çekici bölgelerinden biri olan Sokotra Adası, turistlerin, araştırmacıların, gazetecilerin, siyasiler ve hükümet yetkililerinin uğrak yerlerinden biriydi.
Nadir görülen hayvan ve bitki türlerinin bulunduğu ada, sahip olduğu biyolojik önem ve çeşitlilik nedeniyle, 2017'de UNESCO tarafından "uluslararası deniz bölgeleri" listesine alındı.
Yine ender görülenler listesinde bulunan Ejderin Kanı Ağacı, dünyada sadece Sokotra Adası'nda bulunuyor. Bu nedenle Yemenlilerin yerel parasının üzerinde de bu ağacın resmi bulunuyor.
Yemen hükümetine bağlı Ulusal Bilgi Merkezi'nin raporlarına göre, adada 850 tür bitki çeşidi yetişiyor. Bunlardan 270'inin dünyada bir benzeri yok. Adada ayrıca 190 çeşit de kuş türü yaşıyor.
