Dünyanın en büyük PVC hammadde üretici firmalarının üretimde kesintiye gitmesi küresel ölçekte tedarik sorununa ve fiyat artışı yaşanmasına neden oldu. Ocak 2020’de uluslararası piyasada tonu 850 ila 900 dolar arasında işlem gören PVC fiyatları pandeminin etkisiyle dünya ekonomisinin kapanmasıyla ikinci çeyrekte 700 dolara kadar gerileyen PVC fiyatları 2020’nin ikinci yarısından itibaren yaşanan arz sıkıntısı nedeniyle hızla yükselmeye başladı. Haziran ayında 800-850 dolar olan fiyatlar eylülde 1200 ila 1250 dolara kadar çıktı. 2020 yılı sonunda ise uluslararası piyasalarda PVC’nin ton başına fiyatı 1600 doları buldu. Pandemi nedeniyle tedarik zincirinde kopmalar, uluslararası navlun fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Daha önce ton başına 40 dolar olan navlun fiyatları 200 doların üzerine çıktı. Aşırı artan navlun fiyatlarından PVC fiyatları da doğal olarak etkilendi.
Stok için ek talep de fiyatı yükseltiyor
PVC hammaddesinde en büyük ithalatçı olan Çin’in yeni yıl tatilinden sonra atacağı adımlar, tedarik ve fiyat artışının yönünü belirleyecek. Özellikle üretici büyük şirketler Çin’in izleyeceği politikaya göre kendini konumlandırıyor. COVID-19 salgınında birinci dalganın pik yaptığı ikinci çeyrekte imalatçılar, tedarik zincirinin kopmasıyla birlikte hammadde açısından stoksuz yakalandı. İmalatçıların ikinci ve üçüncü dalgada hammaddesiz kalmamak için stok yapmak amacıyla ek taleplerde bulunması da fiyatlar üzerinde da yukarı yönlü bir baskı oluşturdu.
İthalat bağımlılığı yüzde 90’ı aşacak
PVC hammaddesinde yaşanan sorunları DÜNYA’ya değerlendiren Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, piyasada PVC ürüne talebin arttığını ve hammadde tedarikinde sorunlar yaşandığını belirtti. Türkiye’de PVC hammaddesi üreten tek tesisin Petkim olduğunu vurgulayan Eroğlu şöyle dedi: “Petkim’in mevcut üretim kapasitesi yılda 150 bin tondur. PVC hammadde sektöründe, 2020'in 10 ayında 113 bin ton üretim, 651 bin ton ithalat, 31 bin ton ihracat ve 893 bin ton da yurtiçi tüketim gerçekleşti.” Türkiye’nin, önemli PVC hammadde ithalatçısı ülkelerden biri olduğunu kaydeden ve iç tüketim tahminlerinin birkaç yıl sonra ithalatın %90 seviyesine ulaşacağını gösterdiğini vurgulayan Eroğlu şöyle konuştu: “Hammadde sıkıntısı yaşayan sektörlerin başında plastik sektörü geliyor. Firmalar, fiyatlarda yaşanan %100’lük artışa rağmen hammadde bulmakta zorlanıyor” dedi.
‘Üretimde kısıtlamaya gidildi’
Pencere Üreticileri Kalite Birliği Derneği (PÜKAB) Yönetim Kurulu Başkanı Kerem Yılmaz, PVC hammadde üreticisi firmaların salgın ile birlikte mücbir sebep ilan ederek üretimde kısıtlamaya gittiklerini, bunun da hammadde fiyatlarını yüzde 100 artırdığını savundu. Yılmaz, “Üretim kısıtlaması sebebiyle talep karşılanamıyor. Termin süreleri bir hayli uzadı. Halen de bu sıkıntı devam ediyor. Kısa ve orta vadede bizim gibi üretici bayilerin yoğun olduğu sektör temsilcileri için sıkıntılı bir dönem olacak” dedi.
‘Bastırılmış talep patlaması’
Saray Grup Yönetim Kurulu Üyesi Talin Saraylı Dikici de şu değerlendirmeyi yaptı: “Küresel bir krizle karşı karşıya olmamızdan ötürü, doğal olarak geç yükleme, yüklememe, hammadde fiyatlarında artış gibi çeşitli sorunlar yaşıyoruz. Karantina sonrasındaki süreçte bastırılmış talep patlaması tedarik sorununa yol açtı. Üreticilerin mücbir durum (forcemajeur) ilanlarıyla kısıtlı PVC arzı, talebin artmasıyla birlikte fiyatları yükseltti..”
‘Yılın ikinci yarısında düzelir’
PVC’deki tedarik sorunuyla ilgili DÜNYA’ya konuşan SOCAR Türkiye Rafineri ve Petrokimya İş Birimi Ticaret Başkan Yardımcısı Agshin Salimov, küresel arz şoku, beklenenin üzerinde talep ve navlun fiyatlarının yüksek olması nedenleriyle sorunun halen devam ettiğini söyledi. PVC fiyatlarının normalleşmesinin, arz şokunun sonlanmasına ve navlun maliyetlerinin makul bir seviyeye düşmesine bağlı olduğunu ifade eden Salimov şunları kaydetti: “Küresel PVC arz şokunun bu yılın birinci çeyrekte de devam etmesi bekleniyor. Navlun maliyetlerinin de yılın ikinci yarısına doğru makul seviyelere düşeceği öngörülüyor. Bu süreçte Petkim’de PVC üretimi, aralıksız olarak devam ediyor. Üretimi ölçeğinde yerli üretici müşterilerimizin taleplerini karşılamak için de var gücümüzle çalışıyoruz.”
İthalatta Çin ihracatta ABD başta
Dünya toplam PVC ithalatı yılda ortalama 15 milyon ton ve 20 milyar dolar olarak gerçekleşiyor. 10 ülke toplam ithalatın yüzde 53’ünü gerçekleştiriyor. Hindistan, Çin, İtalya, Almanya ve Türkiye en çok PVC ithalatı yapan ülkeler. Türkiye, toplam dünya ithalatından yaklaşık yüzde 5 pay alarak beşinci büyük ithalatçı ülke konumunda yer alıyor. İhracatta ise 10 ülke toplam ihracatın yüzde 75’ini gerçekleştiriyor. ABD, Tayvan, Almanya, Fransa ve Japonya en çok PVC ihracatı yapan ülkeler. Türkiye, toplam dünya ihracatından yaklaşık yüzde 0,2 pay alarak 40’ıncı ihracatçı ülke konumunda yer alıyor.
