AA -
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Özalp Ekinci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocukların biyolojik ebeveynlerinin bakım ve gözetimi altında büyümelerinin hem fiziksel hem de ruhsal gelişimleri açısından en büyük ihtiyaç olduğunu söyledi.
Çocuk-ebeveyn arasında kurulması gereken ilişkinin süreklilik, tutarlılık ve aynılığa dayalı bir etkileşim olarak tanımlanabildiğini belirten Ekinci, hastalıklar ya da ekonomik sebeplerle biyolojik ebeveynlerinin yanında yetişmesi mümkün olmayan çocukların, gönüllü kişiler tarafından bakılması ve yetiştirilmesinin koruyucu aile hizmeti olarak tanımlandığını aktardı.
Doç. Dr. Ekinci, koruyucu aile hizmeti uygulamalarında uyulması gereken temel ilkeleri sıralayarak, bu hizmet için değerlendirilen ailelerin çocukların gelişimsel ihtiyaçları ve beklentileri açısından uygulama öncesinde eğitim almasının şart olduğunu vurguladı.
Koruyucu aile hizmetine başlayan ailelerin belli aralıklarla eğitimlerini sürdürmesi ve yaşadıkları zorluklar hakkında psikolojik ve sosyal destek almalarının sürece katkı sağlayacağına işaret eden Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailelere, çocuğa sevgi gösterirken yapmacık tutumlardan ve aşırıya kaçan ödüllendirmelerden kaçınmaları öğretilmelidir. Doğal ve yerinde olan duygusal yakınlık hem daha sürdürülebilirdir hem de çocuğun ruhsal gelişimine daha büyük katkı sağlar. Ailelere çocukla duygusal bağ oluşturmada aceleci olmamaları hatırlatılmalıdır. Her çocuğun mizacı ve önceki yaşantısı farklıdır ve ailenin sabırlı tutumları çocuğun gelişimini olumlu etkileyecektir. Koruyucu ailelerin çocuklarıyla duygusal bağlarını geliştirmeleri için en uygun yollardan biri, birlikte geçirilen kaliteli zamanlardır. Ebeveynlerle çocuğun birlikte katıldığı gezi, spor ya da sanat faaliyetleri çocukla olan bağı güçlendirecektir. Biyolojik ebeveynini merak eden ya da görmek isteyen çocukların bu istekleri, ebeveynleri ruhsal ve yasal açıdan uygun olduğunda, mutlaka karşılanmalıdır. Çocuklar biyolojik ebeveynleri hakkında olumsuz ya da olumlu ifadelerde bulunduğunda, koruyucu aile üyeleri çocuğu sessizce dinlemeli ve duygularını ifade etmesini teşvik etmelidir."
"Çocuğa koruyucu aile olunduğu söylenirken destek alınmalı"
Küçük yaşlarda koruyucu aile yanına alınan ve biyolojik anne babasını hiç tanımamış çocuklarda, mümkün olan en kısa zamanda çocuğa koruyucu aile uygulamasının yaşa uygun ifadelerle anlatılması gerektiğine dikkati çeken Ekinci, "Çocuğa yaşanan durumu anlatacak olanlar koruyucu ebeveynlerdir. Ancak anlatımın ilkeleriyle ilgili öncesinde destek almaları gereklidir." dedi.
Ekinci, okul öncesi dönemde koruyucu aile yanında kaldığını öğrenen çocukların, ek olumsuzlukları yoksa sıklıkla kolay uyum sağlayabildiğini dile getirerek, sözlerini şöyle tamamladı:
"Koruyucu aile yanına alınan çocuklarda mutsuzluk, kaygı, sabırsızlık ve öfke kontrol zorluğu gibi ruhsal şikayetler gözlenebilmektedir. Çocuğun yıkıcı ve olumsuz davranışlarında aile sabırlı olmalı, aşırı ve çocuğu duygusal olarak zedeleyebilecek cezalardan kaçınmalıdır. Olumsuz davranışlar görülen çocuklar için mutlaka çocuk ve ergen ruh sağlığı hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Ergenlik, duygu dışavurumunun yoğun olduğu ve çocukların biyolojik ebeveynlerini sınadığı, yargıladığı ve eleştirebildiği bir dönemdir. Koruyucu ailede olan ergenlerin bu süreci daha yoğun olarak yaşayabileceği akılda tutulmalıdır. Ergenin çevresindeki yetişkinlerle ilgili duygu ve düşüncelerinde keskin değişiklikler olabileceği, kimi zaman koruyucu ailesine karşı da suçlayıcı tutumlar içinde olabileceği bilinmelidir. Ailenin sakin ve sabırlı tutumları ergene yaklaşımda en uygun yoldur. Uyum zorluğu olan ergenler için mutlaka uzmana başvurulmalıdır."
"Koruyucu aile modeli, çocuğun toplumla iç içe büyümesi için önemli"
Medipol Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümü Öğretim Görevlisi Medine Pervin Baysan da koruyucu aile hizmet modelinin, çocuğun aile ortamında büyümesi ve toplumla iç içe yetişmesi için önemli olduğunu vurguladı.
Baysan, "Çocuk tamamen aileye teslim edilmeden önce koruyucu ailenin evinde geçici olarak kalır. Bu uygulama ile çocuğun aileye ve kalacağı eve ısınması sağlanır. Burada önemli olan çocuğun aile ile kalmaya hazır olmasını sağlamaktır. Ayrıca çocuğun yeni hayatıyla ilgili bilinmezlik ve stres en aza düşürülmeye çalışılır." diye konuştu.
Ailenin, ev yaşamlarına ilişkin konularda çocuğa açıklama yapmasının önemli olduğunu dile getiren Baysan, "Koruyucu aile olma sürecinde, çocuğun aileye daha kolay alışmasını sağlamak için söylenen yalan, çocuğu gerçekleşmeyecek bir beklentiye sokmak anlamına gelir." diyerek, küçük ve zararsız gibi gözüken yalanların, çocuğun aileye duyduğu güvenin sarsılmasına, verilen doğru bilgilerden bile şüphe etmesine neden olabileceğini kaydetti.
Çocuğun hazır olmadan, geçmiş yaşantısı hakkında bilgi vermeye zorlanmaması gerektiğine dikkati çeken Baysan, şöyle devam etti:
"Öz ailesi ve önceki hayatı hakkında sürekli sorular sormak, yaşadığı şeyleri anlatması için çocuğu zorlamak, yarardan çok zarar getirir. Güven bağı oluştuktan sonra anlatmak istediğinde onu dinlemek, yanında olduğunu hissettirmek önemlidir. Çocuk geçmişiyle ilgili konuştuğunda, abartılı hareketlerden uzak durulmalı ve güven verilmelidir. Çocuğun geçmişe dair korktuğu bir durum varsa, ailenin bundan sonra yanında olduğunu ve ona zarar gelmesine izin vermeyeceklerini belirtmesi çocuğun rahatlamasını sağlar."
"Çocuğun, güven sorunu yaşaması normal"
Medine Pervin Baysan, koruyucu aile olma süreci tamamlandığında çevrenin, eve yeni bir çocuğun geldiğini fark etmesinin ve soru sormasının doğal olduğunu ancak çocuğun yanında "Kurumdan aldık", "Ailesi olmayan bir çocuğu sahiplenelim dedik" gibi cümlelerin kullanılmasının uygun olmadığının altını çizdi.
Baysan, ailenin biyolojik bir çocuğu varsa bu fikrin onunla paylaşılmasının önemli olduğunu vurgulayarak, çocukların birbiriyle kaynaşabilmesi için ortak aktiviteler yapılmasını önerdi.
Ailesi tarafından terk edilmiş ya da kuruma bırakılmak zorunda kalan çocuğun, güven sorunu yaşaması ve tekrar terk edileceğinden korkmasının normal olduğunu, çocuğun koşulsuz şekilde sevildiğini bilmesinin çok önemli olduğunu dile getiren Baysan, "Koruyucu aile hizmet modelinden yararlanan çocuklar öz aileleriyle görüşebilirler. Görüşme öncesinde ya da sonrasında çocuğa öz ailesinin kötülenmemesi, 'Seni bırakıp gittiler' gibi ifadelerin kullanılmaması gerekir." diye konuştu.
Baysan, çocuğun herhangi bir olumsuz davranışta bulunması halinde sorunun kaynağının belirlenmesinin, çözümüne yönelik önemli bir adım olacağına işaret ederek, böyle bir durumda koruyucu aile biriminden destek alınabileceğini, bunun eve alışma sürecinin hızlı şekilde atlatmasını sağlayacağını sözlerine ekledi.
