Türkiye Futbol Federasyonu'nun (TFF) Süper Lig'de pandemi nedeniyle sahaya yeterli sayıda futbolcu çıkaramayacak takımları hükmen yenik saymaya yönelik planı hukuki açıdan tartışmalara neden oldu.
TFF, Süper Lig'de şu ana kadar Hatayspor'un iki maçını COVID-19 vakaları nedeniyle ileri bir tarihe erteledi. Ancak TFF Başkanı Nihat Özdemir, Süper Lig'in ikinci yarısında bu uygulamanın değişeceğinin ve sahaya çıkacak 14 oyuncu bulamayacak takımların 3-0 hükmen mağlup sayılacağının sinyalini verdi.
Ancak spor hukukçuları, bu uygulamanın hukuka aykırı olacağı görüşünde.
"Lig devam ederken değişiklik hukuka aykırı"
DW Türkçe'de yer alan habere göre, Avukat Mert Yaşar, sezon devam ederken TFF'nin lig maçlarının statüsünde değişiklik yapamayacağını söylüyor: "TFF'nin sezon ortasında hükmen yenilgi kuralı getirmesi eşitlik prensibine aykırıdır. Bazı kulüpler daha önceki erteleme imkanından faydalanırken, onlarla aynı durumda olan diğer kulüpler cezalandırılacak." 2019-2020 sezonunda maçlar oynanırken değişiklik yapılmasının, pandeminin öngörülmemiş olmasından kaynaklandığını belirten Yaşar, "Ancak şu anda oynanan sezon öncesi, TFF yönetimi salgını bilerek ve ikinci dalgayı öngörerek planlama yaptı. Pandemiyi bahane edip sezon devam ederken ligin gidişatına etki edecek bir kural değişikliği yapılması hukuka aykırı olacaktır" dedi.
TFF'nin hükmen mağlubiyet kararını uygulamaya alırken kulüplere Süper Lig kadrolarındaki futbolcu sayısını 28'den 35'e arttırma esnekliği yaratması bekleniyor. Böylece kulüplerin sahaya çıkabilecek en az 14 oyuncuyu maç günü kadrosuna yazabilme şansının daha yüksek olacağı düşünülüyor. Avukat Yaşar, bu durumun da hukuka aykırı olduğunu ifade ediyor: "Kulüpler, TFF'nin müsabaka talimatını ve 2020-2021 sezonu müsabaka statüsünü dikkate alarak yatırım yaptı, kadrolarını oluşturdu ve sezon planını hazırladı. Sezon ortasında takımların oluşumuna ilişkin kuralların değiştirilmesi hukuk devleti ilkesine aykırıdır. Kuralların öngörülebilir olması gerekir."
Hukuki adımlar kısıtlı
Ancak kulüplerin TFF'nin bu kararından dolayı; örneğin bir takımın sezon sonunda küme düşmesi ya da şampiyonluğu kaçırması hâlinde, yaşayacakları mağduriyetlerin karşılanması için hakkını aramak üzere başvurabileceği hukuki yollar kısıtlı. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 59/3 maddesi uyarınca, spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. TFF Tahkim Kurulu'nun kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı mercine başvurulamıyor. Anayasa Mahkemesi, 59'uncu maddede yer alan bu hüküm nedeniyle spor tahkim kurulları tarafından verilen kararlara karşı yapılan bireysel başvuruları kategorik olarak reddediyor.
İtiraz mercinin tarafsızlığı tartışmalı
İsviçre'deki uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi'nin (CAS) tek Türk hakemi olan avukat Emin Özkurt, kulüplerin Tahkim Kurulu'ndan gelebilecek olumsuz karara karşı haklarını Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne yapacakları başvuruyla arayabileceklerini söylüyor ancak AİHM'de dava süreci yıllar alabileceği için ciddi hak kayıpları doğacağını belirtiyor. Tahkim Kurulu'nun kulüpler tarafından TFF'nin vereceği hükmen mağlubiyet kararına karşı gelebilecek itiraza ilişkin titizlikle çalışarak hakkaniyete uygun bir karar vermesi gerektiğinin önemini vurgulayan Özkurt, "Aksi takdirde, hâlihazırda AİHM tarafından tarafsızlığı sorgulanan Tahkim Kurulu'na ilişkin gelecek bir AİHM kararı ciddi bir güven ve prestij kaybına neden olacaktır" dedi.
Avukat Yaşar da TFF Tahkim Kurulu'nun "bağımsız ve tarafsız olmadığı" yönündeki AİHM açıklamasını hatırlatarak, "TFF Tahkim Kurulu, TFF Yönetim Kurulu'nun hukuka aykırı bu düzenlemesini iptal etmez" görüşünde. Yaşar, TFF'nin kararına karşı yargı yoluna başvurulamasa bile, Rekabet Kurulu'na başvurulabileceğini ve TFF'nin futbol sektöründe tekel olduğu, hakim durumunu kötüye kullandığı iddia edilerek TFF hakkında soruşturma açılmasının talep edilebileceğini söylüyor.
Avukat Yaşar, TFF'nin hiçbir hukuki dayanağı olmamasına karşın kural değişikliğini "Ben yaptım, oldu!" tavrıyla yapacağına inanıyor. Yaşar, bu kuralın uygulanması sürecinde, eğer ligin ikinci yarısından önce bir maç ertelenirse ve ertelenen maç sezonun ikinci yarısında da oynanamazsa takımların aleyhlerine hükmen yenilgi kararı verileceğini dile getiriyor.
"Fikstür sıkışıklığı savunma olamaz"
Avukat Özkurt, TFF'nin hükmen mağlubiyet kararı almak istemesine gerekçe olarak sunduğu; UEFA'nın liglerin 16 Mayıs'ta bitmesi mecburiyeti koyması nedeniyle fikstüre sığılamayacak olması tezinin, hukukun "Hiç kimse kendi kusurundan yararlanamaz" ilkesi nedeniyle bir savunma olamayacağını söylüyor:
"2019/2020 sezonunda son üç kulübü küme düşürmeyerek ligin ve fikstürün bu kadar sıkışmasına sebep olan TFF, fikstürün sıkışmasına dayanarak bu hükmen mağlubiyet kuralını getirirse bu noktada ciddi bir hukuka aykırılık doğacaktır. EURO 2020'nin bu sezon sonu oynanacağını bilen TFF, buna bağlı olarak fikstürün bu denli sıkışacağını öngörmeliydi. Dolayısıyla maçlar ertelendiği durumda fikstürün sıkışacağı yorumu ne yazık ki TFF'nin hak elde edebileceği bir savunma niteliği taşımamaktadır."
"Şampiyonlar Ligi'ndeki kural emsal değil"
Bu sezon UEFA Şampiyonlar Ligi Ön Eleme maçlarında pandemi nedeniyle uygulanan talimata göre takımlarındaki pozitif vaka sayısı nedeniyle karantinaya girdikleri için maçlarına çıkamayan KF Drita ve Priştine takımları hükmen mağlup ilan edilmişti. Ancak UEFA eleme maçlarının sonrasında, grup maçları öncesinde maça çıkabilecek kadroda yer alacak oyuncular şartlarını değiştirip esneterek hükmen mağlubiyeti son çare olarak statüde konumlandırdı. Avukat Emin Özkurt, Şampiyonlar Ligi'ndeki bu maçın TFF'nin lig devam ederken bu kuralı değiştirecek olması açısından bir emsal teşkil etmediğini belirtiyor.
KF Drita kulübü UEFA'nın hükmen mağlubiyet kararını, haksız olduğu gerekçesiyle daha sonra CAS'a taşıdı.
UEFA Uluslar Ligi'nde de 15 Kasım günü oynanması planlanan Norveç-Romanya maçı öncesi, Galatasaray'da forma giyen Norveçli Omar Elabdellaoui'nin COVID-19 testinin pozitif çıkması nedeniyle tüm takım karantinaya girip seyahat edemediği için Norveç hükmen mağlup sayıldı. UEFA bu kuralı 29 Ağustos 2020'de açıklamıştı.
"Hükmen mağlubiyet kararı değil sorumluluk alınmalı"
CAS hakemi Özkurt ve avukat Yaşar, TFF'nin hükmen mağlubiyet kararı almaktansa kanunlarda yer aldığı üzere futbolu organize etme, yürütme ve denetleme görevlerini yerine getirerek maçların daha az pozitif vaka ile oynanmasını için çalışma yapması gerektiğini ifade ediyor.
Yaşar, TFF'nin kulüplere yapılan testlerin takibini üstlenmesi gerektiğini söylerken, "Bu durum kulüplerin sporcuları ve personeli koruma yükümlülüğünü azaltmaz, ortadan kaldırmaz. Kulüpler önlem almaz, sosyal mesafe, hijyen kurallarına uyulmasını sağlamazsa ve karantina sürecini işletmezse, kulüp sorumlu olacaktır" uyarısını yapıyor.
