Kitlesel Fonlama ( Crowdfunding ) nedir?
Dünyada '
crowdfunding' olarak bilinen ve dilimize 'kitlesel fonlama' olarak geçen konsept, projeler için bir maddi
kaynak yaratma modelidir. Proje sahiplerine, üzerinde çalıştıkları ürünleri hayata geçirmek için ihtiyaç duydukları maddi kaynağı, belirli bir kişinin veya kurumun yatırımı yerine, toplumdaki bireylerin irili ufaklı desteği ile ulaşma şansı tanır.
Girişimcilerin geliştirdikleri teknoloji ve inovasyon odaklı projelerin hayata geçmesi için ihtiyaç duydukları kaynağı toplumdan edinmesini sağlayan bir kitlesel fonlama platformudur.
Proje sahipleri ve girişim şirketlerinin iş fikirlerini veya şahsi projelerini gerçekleştirmek için
Kitle Fonlama Platformu üzerinden halktan para toplamak suretiyle iş fikirlerine veya projelerine finansman sağlamalarına imkan veren, finansmana erişimde yaşadıkları sıkıntıları gideren yeni bir finansal araç olarak kitle fonlaması geliyor.
Neye Benzer
Kitlesel fonlamayı, Türk kültürünün önemli motiflerinden imecenin belirli kural ve yükümlülükler çerçevesinde, çevrimiçi platformlar üzerinden gerçekleştirilen bir türü olarak düşünmek yanlış olmayacaktır. Her iki uygulamada da amaç, karşılıklı yardımlaşma yoluyla toplumun sorunlarının giderilmesidir.
Dünyada Örnekleri
Kitlesel fonlama mekanizması özellikle Amerika ve Avrupa’da çok yaygın olarak kullanılmakta. Örneğin, sanal gerçeklik akımının öncüsü olarak kabul edilen başlık Oculus Rift ve giyilebilir teknoloji akımının başlatıcısı Pebble akıllı saat projelerinin her ikisi de kitle fonlama platformlarından topladıkları
bağışlar ile hayata geçmişlerdir.
Şu an dünyada kitlesel fonlama platforları arasında en bilinenlerden olan kickstarter, milyar dolarların üzerine çıkan destekleriyle adından sıkça söz ettirmekte.
Dünyada ArtistShare, IndieGoGo,
Kickstarter, Pledgie, Microventures gibi kitle fonlaması esasına dayanan oluşumlar mevcut. Türkiye’de hükümetin uygulamayı planladığı yapı ise AnelList ile örtüşüyor. Mehmet Şimşek’in Hazine Müsteşarlığı’nın üzerinde çalışıyor dediği sistemde devlet denetimindeki bir oluşum yatırımcılar ile girişimcileri bir araya getirecek.
Devlet Kontrolünde Kitlesel Fonlama
Buradaki yöntem, Kickstarter benzeri sistemlerde olduğu gibi henüz hazır olmayan bir ürünün satışı esasına dayanmıyor. Herhangi bir projede gelecek gören yatırımcıların işin büyütülmesi ve hedefe yürüyüşü esnasında parasal olarak desteklenmesi için kaynak aktarımı şeklinde çalışılacak. Sermaye Piyasası Kurulu’nun denetimine tabi olacak bu oluşumda devletten yatırımcı olarak yetkilendirme almış şirket sahipleri yer alacak.
Tasarının yasalaşmasıyla birlikte Türkiye, kitle fonlamayı ABD ve İngiltere’den sonra mevzuatına sokan üçüncü ülke olacak. Temeli internet ortamında oluşturulan Kitle Fonlama Platformu’nda proje anlatılarak yatırımcı çekmeye yarayan sistem kapsamında, 2015 yılında dünya genelinde 5 milyar dolarlık işlem hacmine ulaşıldı.
Hükümetin Meclis’e sevk ettiği ve
Sermaye Piyasası Kanunu’nda değişiklik yapan 8 maddelik yasa tasarısıyla, kitle fonlaması yöntemiyle, tecrübeli ve tecrübesiz yatırımcıların bir araya gelmesi ve yatırım ortamından uzak duran yatırımcı kitlesinin tasarruflarını yatırıma yönlendirmesi, böylece sermayenin tabana yayılması hedefleniyor. Tasarıya göre, kitle fonlamasının kolaylıkla yapılabilmesi ve hızla gelişmesi için, kitle fonlama platformları aracılığıyla para toplayanlar, halka açık ortaklık ve ihraççı tanımı dışında bırakılacak.
Yeni nesil finansman aracı
Tasarının gerekçesinde, kitle fonlamasının tek başına kayda değer bir etki yaratmayacak, çok sayıda kişinin ufak meblağlar ile bir girişimi internet siteleri üzerinden fonlamasına veya bağış yapmasına imkan tanıyan yeni nesil bir finansman aracı olduğu kaydedildi. Tasarıyla, yetkilendirilecek kitle fonlaması platformlarının işlettikleri internet siteleri vasıtasıyla girişimcinin kitleye, kitlenin girişimciye erişimini sağlayacak yatırım ortamının sağlanmasına dönük düzenlemeler yapılıyor.
Kamu maliyesine yük getirmeden başta teknoloji odaklı yatırımlar olmak üzere tüm sektörlerde erken aşama finansmana ihtiyaç duyan girişimci sayısı ve bunların finansmana erişiminin artırılması hedefleniyor.
SPK’dan izin alınacak
Kitle fonlaması suretiyle halktan para toplanması SPK tarafından faaliyet izni verilen kitle fonlama platformları aracılığıyla gerçekleştirilecek. Platform, Sermaye Piyasası Kanunu’nun izahname ya da ihraç belgesi hazırlama yükümlülüğüne ilişkin hükümlerine tabi olmayacak. Payları borsada işlem gören ortaklıklar ile
kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan ortaklıklar hariç olmak üzere pay sahibi sayısı 500’ü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılacak.
Kitle fonlama platformu oluşturulacak
Tasarıyla, Sermaye Piyasası Kanunu’na ‘Kitle fonlama platformları adıyla yeni bir madde eklenerek, ‘
Kitle Fonlama Platformu’ kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşlar olarak tanımlanıyor. Kitle Fonlama Platformu'nun kurulabilmesi ve faaliyet başlaması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınacak. Bu platformların kuruluşuna, ortaklıklarına, pay devirlerine, çalışanlarına, her bir fon sağlayıcı tarafından yatırılabilecek veya proje sahipleri ile girişim şirketleri tarafından toplanabilecek paranın azami limitine ve faaliyetleri sırasında uymaları gereken ilke ve esaslara ilişkin esaslar Kurul tarafından belirlenecek.
Kitle fonlaması ve buna bağlı yapılan işlemler ile kitle fonlama platformları Sermaye Piyasası Kanunu’nun ‘Yatırım Hizmetleri ve faaliyetleri’ ile ‘Yan Hizmetler’ başlıklı 37 ve 38. maddeleri kapsamında değerlendirilmeyecek. Kanunun borsalar, piyasa işleticileri ve teşkilatlanmış diğer pazar yerleri ile ilgili hükümlerine tabi olmayacak. Kitle fonlaması platformları ve kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan kişiler ile bunlara fon sağlayanlar arasındaki ilişkiler genel hükümlere tabi olacak. Yapısı itibariyle borsacılık faaliyetlerinden farklı olan ve daha serbest bir anlayışla düzenlenen kitle fonlama platformları, Sermaye Piyasası Kanunu’nun borsalar, piyasa işleticileri ve teşkilatlanmış diğer pazar yerleri ile ilgili hükümlerine tabi olmayacak.
Harç ve teminattan muaf olacak
SPK tarafından açılan dava ve takipler ile ihtiyati haciz taleplerinde Sermaye Piyasası Kurulu’nun her türlü harç ve teminatın muaf tutulacak.
Sistem nasıl işleyecek?
Öncelikli olarak yeni bir fikri olan gençleri desteklemek üzere, internet üzerinden Kitle Fonlama Platformu kurulacak. Bu platform SPK’ya akredite olacak ve bir teminat yatıracak. Fikri olan gençler, bu platformun internet sitesi üzerinden duyuruya çıkacak. Duyuruda, ne kadar paraya ihtiyacı olduğunu belirtecek ve 15 gün 20 gün gibi bir süre üzerinden takvimi başlatacak. İlgili sürenin sonunda, gerekli para toplanırsa sistem devreye girecek ve çalışmalar başlayacak. Eğer yeterli para toplanamazsa, yatırımcıların paraları iade edilecek. Yatırımcılar, girişimlere borç verebileceği gibi, bağış da yapabilecek veya hisse satın alabilecek.
Şimşek; 'Kitle fonlaması' yakında hayata geçecek
Başbakan Yardımcısı Şimşek, kitle fonlaması sisteminin yakında hayata geçirileceğini duyurdu.
Şimşek, başta ABD ve İngiltere olmak üzere birçok ülkede uygulanan bu sistem yöntemiyle sağlanan fon miktarının dünya genelinde 34 milyar doları aştığının altını çizdi.
Ekonomiden Sorumlu
Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, Torba Yasa'da yer alan, başta teknoloji odaklı olmak üzere tüm sektörlerle ilgili projesi olan ancak kaynağı bulunmayan girişimcilere finansman sağlayacak "kitle fonlaması"nın çok yakında hayata geçeceğini bildirdi.
Şimşek yaptığı açıklamada, 2008 finansal krizi sonrasında çekirdek ve erken aşama finansmana ihtiyaç duyan işletmelerinin banka kredileri gibi
geleneksel finansman araçlarına erişimde büyük oranda sıkıntı yaşamaya başladığını hatırlattı.
Bu durumun, ekonomik kalkınmayı destekleyici potansiyele sahip yenilikçi ve teknoloji odaklı girişimlerin hayata geçmesine ve sürdürülebilirliğine engel olduğunu anlatan Şimşek, Torba Yasa'da yer alan ve yakın zamanda hayata geçecek kitle fonlamasının başta teknoloji odaklı olmak üzere tüm sektörlerle ilgili projesi olan ancak kaynağı bulunmayan girişimcilere finansman sağlayacağını söyledi.
Sistemle tecrübe sahibi ve tecrübesiz yatırımcıların bir araya getirileceğini belirten Şimşek, yatırım ortamından uzak duran kitlenin tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesinin amaçlandığını vurguladı.
Şimşek, "Böylece sermaye tabana yayılacak. Sistem, girişimci sayısını ve girişimcilerin finansmana erişim imkanını arttıracak, ekonomiye ve
kamu maliyesine yük getirmeksizin olumlu katkılar sağlayacak." değerlendirmesinde bulundu.
Kitle fonlaması sistemini öncelikle finansman zincirinin ilk halkasını teşkil eden çekirdek aşamadaki proje sahiplerinin ve girişim şirketlerinin kullanmasını öngördüklerini ifade eden Şimşek, yapılacak ikincil düzenlemelerle proje ya da girişim ile yatırımcı bazında sınıflandırmaya gidileceğini kaydetti.
Şimşek, girişimciler için finansman maliyetlerinin büyük önem arz ettiğini dile getirerek, "Kitle fonlaması faaliyetine katılacak kişilerin halka açık ortaklıklar, halka arz, izahname ve ihraç belgesi düzenleme yükümlülükleri kapsamından muaf tutulması planlanmaktadır." dedi.
Fon toplama işlemi nasıl yapılacak?
Bu faaliyetin Sermaye Piyasası Kurulu'nca (SPK) kurulmasına izin verilecek 'kitle fonlaması platformları' aracılığıyla gerçekleşeceğine dikkati çeken Şimşek, şu bilgileri paylaştı:
"Bu platformların temel işlevi girişimcilerle fon sağlayıcıları elektronik ortamda buluşturmak olacak. Proje fikirlerine platform üzerinde yer verilecek, katılmak isteyen fon sağlayıcılara yazılı ve görsel bilgiler sunulacak, paranın ne şekilde yatırılacağı duyurulacak. Toplanması beklenen fon tutarının tamamlanmasından sonra ilgili şirkete paranın aktarılması sağlanacak. Platformların kuruluşlarına, ortaklarına, pay devirlerine, çalışanlarına, her bir fon sağlayıcısı tarafından yatırılabilecek veya proje sahipleri ile girişim şirketleri tarafından toplanabilecek paranın azami limitine ve faaliyetleri sırasında uymaları gereken diğer ilke ve esaslara ilişkin hususlar SPK tarafından belirlenecek. Platform kurucuları için ilk aşamada daha önceden SPK tarafından yetkilendirilmiş bazı sermaye piyasası kurumlarına izin verilmesi tasarlanıyor."
Ortaklığa dayalı sistem öngörülüyor
Yeni sistemde
proje veya
girişim şirketinin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla
SPK tarafından belirlenecek esaslar dahilinde halktan para toplanabileceğinin öngörüldüğünü belirten Şimşek, buna ilişkin ortaklık, borç, ödül ve bağış şeklinde yöntemlerin bulunduğunu ifade etti.
Şimşek, çalışmaların geldiği aşamada, Türkiye'de kitle fonlaması faaliyetinin ilk olarak ortaklığa dayalı olarak başlamasının öngörüldüğünü bildirdi.
34 milyar doları aşıyor
Bu konudaki çalışmaları yürütürken yurt dışı örneklerini ve Türkiye ihtiyaçlarını dikkate alarak hareket ettiklerini anlatan Şimşek, kitle fonlamasının en yaygın ve başarılı örneklerinin ABD ve İngiltere’de olduğunu, Kanada’dan Yeni Zelanda’ya kadar bu uygulamayı kullanan ve geliştirmeye çalışan birçok ülke bulunduğunu söyledi.
Şimşek, dünya genelinde kitlesel fonlama yöntemiyle sağlanan fon miktarının 2015 yıl sonunda 34,4 milyar doları aştığının tahmin edildiğini de kaydetti.
"Girişimciler dünya genelinden de fon toplayabilecek"
Sistemi girişimcilerin dünya genelinden fon toplamalarına imkan verecek şekilde dizayn edeceklerini vurgulayan Şimşek, platformlara yabancıların erişiminin de olacağını, böylelikle çekirdek finansman sağlamada sorun yaşayan girişimcilerin fikirlerini dünya ile de paylaşabileceğini ifade etti.
Şimşek, "Daha önce internet üzerinden bunu kendi başlarına yapmaya çalışan birçok girişimci düzenli ve bilinen platformlar üzerinden projelerini tanıtıp finansman talep ettiklerinde kendilerini doğru biçimde ifade edebilme ve kabul görme olasılıkları artacaktır." dedi.
Yaptıkları düzenlemede sisteme fon sağlayabileceklerle ilgili bir kısıtlama bulunmadığına dikkati çeken Şimşek, şöyle devam etti:
"Bu konuda düzenleme yapma yetkisi SPK’ya verilmektedir. Alt düzenlemelerde, yapılacak fonlamalarda nitelikli yatırımcıların bulunmasının zorunlu tutulması, gelir ve varlık seviyesine göre yatırımcıların sınıflandırılması ve yapılacak yatırımlarda bu kapsamda sınırlamalara gidilmesine, nitelikli yatırımcıların yatırım yapma sınırlamalarından istisna tutulmasına ilişkin değerlendirmeleri yapıyoruz.
Platformların belirlenmiş ilkelere uygun şekilde faaliyet göstermeleriyle ilgili gözetim ve denetim SPK’ca sağlanacak. Fonların nasıl kullanacağı kitle fonlamasını gerçekleştirecek şirket tarafından buna aracılık edecek platform üzerinden fonlamaya katılmak isteyen kişilerle paylaşılacak. Bilgilerin güncelliğinin platformun üzerinde sağlanması tasarlanıyor."
"Kadınlar için önemli bir fırsat"
Başbakan Yardımcısı Şimşek, kadın girişimcilerin ekonomiye katılmalarını çok önemsediklerini dile getirerek, sistemin finansman anlamında kadınların önünün açılmasını kolaylaştıracağını belirtti.
Kadın girişimcilerin bu alanda bazı kriterler bakımından erkeklerin önüne geçebildiğine dikkati çeken Şimşek, "Örneğin 2015 ve 2016 yıllarında İngiltere’de kitle fonlaması ile çekirdek finansman sağlamaya çalışan 19 bin vakayı kapsayan, PwC tarafından yapılan bir çalışmaya göre fon toplama hedeflerini gerçekleştirme konusunda kadınların erkeklerden daha başarılı olduğu görüldü." diye konuştu.
Türkiye’de de bu sistemin kadın girişimciler için önemli bir fırsat olacağına dikkati çeken Şimşek, "Ülkemizde de kadınlar kendilerine fırsat verildiğinde ne derece başarılı olduklarını her alanda ortaya koymaktadır. Kitle fonlamasında da kadın girişimcilerimizin çok başarılı örneklere imza atmalarını bekliyoruz." ifadelerini kullandı.
Şimşek, Türkiye'nin nüfusunun oldukça genç ve dinamik olduğunu, son yıllarda yapılan desteklerle teknoloji kullanımı alanında oldukça iyi bir nesil yakalandığını belirterek, bu düzenlemenin özellikle yenilikçi iş planına sahip gençler ve bunlara destek olma imkanlarına sahip yatırımcılar açısından son derece ufuk açıcı olduğunu sözlerine ekledi.
Türkiye’nin ilk kitlesel fonlama derneği kuruldu
Geçtiğimiz günlerde meclise sunulan Kitlesel Fonlama kanun teklifinin ardından, Türkiye’nin “Kitlesel Fonlama Derneği” de kuruluşunu tamamlayarak faaliyetine başladı. Kitlesel Fonlama sistemi basitçe; çok sayıda insan tarafından yapılan ufak miktarda desteklerin, herkese fon yaratma gücü sağlaması şeklinde tanımlanıyor.
Dünyada yaygınlaşan Kitlesel Fonlama Sistemi’nin girişimciler için alternatif fon imkanı yarattığını belirten Kitlesel Fonlama Derneği Kurucu Başkanı Savaş Ünsal, konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu:
“Yeni kanun teklifinin gündeme gelmesi ve ülkemizde ‘Kitlesel Fonlama’ platformlarının sağlıklı işleyişinin başlamasıyla, bugün 60 milyon dolar olan yatırım fonlarının, 3 sene içinde 250 milyon dolar toplam fonlama hacmine ulaşacağını öngörüyoruz. Derneğimizin misyonu; bugün çok az sayıda ve genellikle ‘ödül’ bazlı olan
crowdfon,
BiAyda,
FonlaBeni,
FonGoGo,
ArıKovanı,
Buluşum gibi Kitlesel Fonlama platformlarına yenilerinin eklenmesini sağlamak. Girişimci eko-siteminde alternatif fon imkanı sunacak platformların çoğalması ve yaygın kullanımları için gerekli düzenlemelerde kamu kuruluşlarına yardımcı olmak. Bu konuda gerek girişimcilere gerek platformlara tanıtım, işleyiş, eğitim desteği verebilmek. Hedefimiz ise Türk girişimcilerinin, Kitlesel Fonlama Platformları aracılığı ile 2023 senesinde 1 milyar dolar fon kaynağına ulaşmalarını sağlamak.”
Kitlesel Fonlama sisteminin, girişimcilerin projelerini veya şirketlerini hızla hayata geçirmelerinde önemli rol oynayabileceğinin altını çizen Kitlesel Fonlama Derneği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü Kenan Çolpan ise; “Yeni kanun tasarısı, İTÜ Çekirdek ve diğer kuluçka merkezlerinde yetişen yüzlerce girişimcinin daha hızlı bir şekilde gerekli fonlara ulaşmasını sağlaması açısından büyük önem arz ediyor. Özellikle teknoloji alanında girişimcilerin önünü açacak Kitlesel Fonlama Sisteminin teknoparklar tarafından da etkin bir araç olarak kullanabileceğini düşünüyoruz” dedi.
Derneğin kuruluş aşamasını tamamlaması ve yeni Yönetim Kurulu ve Organlarının belirlenmesini takiben sektördeki aktif Kitlesel Fonlama platformlarının, girişim yatırımcılarının, teknopark ve kuluçka merkezlerinin, yatrım ve girişim bankalarının, öncü özel sektör firmalarının, yarı resmi kuruluş ve STK’ların derneğe üye olmak için beklemeye geçtiğini belirten Başkan Yardımcısı ve Genel Sekreter Hulusi Berik de sözlerine şu şekilde devam etti: “Ocak ayının ilk haftası içinde bu kuruluşlara resmi davet mektubu yollayacağız ve sektörün ilgili kuruluşlarını aynı çatı altında toplayacağız. Ocak ayı içinde yeni kanun tasarısı hakkında sektörün görüşlerini belirlemek amacı ile Yönetim Kurulu Başkan Yardımcımız Akın Rota ve Avukatımız Ela Cenudioğlu liderliğinde bir çalışma grubu oluşturduk. Amacımız en kısa sürede ilgili partilerin katılımıyla Kitlesel Fonlama sisteminin ülkemizde etkin bir şekilde başlamasına ve yaygınlaşmasına katkı sağlayabilmek.”
Kitlesel Fonlama Derneği’nin dün yapılan ilk Genel Kurulu’nda belirlenen Yönetim Kurulu ve Dernek organları, girişim sektörünün etkin kişilerinden oluşuyor:
Savaş Ünsal Yönetim Kurulu Başkanı
Crowfon.com Kurucusu
Kenan Çolpan Yönetim Kurulu Başkan Yrd.
İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü
Hulusi Berik Yönetim Kurulu Başkan Yrd ve Genel Sekreter
Keiretsu Forum Istanbul, Kurucu Ortak
Akın Rota Yönetim Kurulu Başkan Yrd.
Arkan&Erkin Kumusal Finans, Ortak
Doğan Taşkent Yönetim Kurulu Başkan Yrd.
Melek Yatırmcılar Derneği Danışma Kurulu Üyesi