Önce Anonim Şirket hisse devrileri veya alım satımları halinde vergi karşısındaki durumları gözden geçirelim.
Türk Ticaret Kanunu Pay Senedi ve İlmühaber çıkartılması hususunu hüküm altına almıştır. Buna göre Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin bastırılması zorunluluğu getirilimiştir. Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtır. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesine konulur. Pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır. Azlık istemde bulunursa nama yazılı pay senedi bastırılıp tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılır. Tescilden önce pay senedi çıkaran kimse, bundan doğan zararlardan sorumludur.
Hisse senteleri hakkında kısa açıklamadan sonra devirlerin vergisel boyutunu irdeleyelim;
Hisse Senedi Bastırılmışsa:
İki yıldan fazla süre ile elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılması ile elde edilen kazanç tutarı ne olursa olsun Gelir Vergisine tabi değildir.
Geçici İlmühaber Bastırılmışsa:
İlmühabeler de Hisse senedi olarak değerlendiriliyor. Dolayısı ile İlmühaberlerin elden çıkarılması ile elde edilen kazançlarda aynen hisse senedin elden çıkarılması gibi değerlendirilecektir. İki yıldan az süre ile elde tutulup satılan hisse senetlerinden elde edilen kazançlar Gelir Vergisi 232 nolu tebliğ hükümlerine göre vergilendirilecektir. Bu konuya da ileride değinebilirim.
Borsa İstanbulda İşlem Gören Anonim Şirket hisseleri ile ilgili:
Söz konusu şirketlerin gerçek kişilerce alım ve satımından elde edilen kazançlar gelir vergisine tabi değildir. Herhangi bir gelir vergisi stopaj yapılmayacak ve yıllık beyana tabi tutulmayacaktır.
Hisse senedi veya ilmühaber olmadığı durumlarda:
Bu durumda şirket ortağı hisselerini ne zaman satarsa satsın vergiye tabi tutulur. Değer artışı kazançlar statüsünde değerlendirilen bu kazançları edindikleri tutarı endekslemeye tabi tutarak elde edilen kazanç değerlendirilir.
Limited şirketlerde hisse satışların vergisel boyutu:
Limited şirket ortaklarının hisselerini elden çıkarmaları halinde doğan bir kazanç varsa vergiye tabidir. Gelir Vergisi Kanunun 80. Maddesi 4. fıkrasında Değer Artış Kazancının vergilendirilmesi kategorisinde değerlendirilir. Şirket ortağı kaç yıl olursa olsun elden çıkardığı hisseler dolayısı ile elde ettiği kazancı edindiği tutar ile elden çıkardığı tutar arasında doğan kazanç üzerinden vergilendirilir. Tabi burada endeksleme uygulaması yapılarak hesap edilen tutar ve istisna tutarı indirilerek bulunacak bedel vergilendirilecektir.
Hesaplamaya açıklık olmak üzere, elden çıkarılan tutarın elden çıkarılan ay hariç olmak üzere TÜİK tarafından belirlenen ÜFE endeksindeki artış oranında arttırılarak belirlenir. Burada elde edildiği tarihten bir önceki ay endeksi ile elden çıkarıldığı aydan bir önceki ay endeksi değerlendirilerek bulunan gerçek değer bulunur.