Tüm ülkelerde eğitim sistemi, öncelikle, nüfusun engelli olmayan kesimi için planlanıp uygulanmaktadır. Böylece daha en baştan eğitim sistemi, engellileri dışlayan bir anlayışla hazırlanmış olmaktadır. Ancak daha sonra da engellileri eğitim sistemiyle bütünleştirecek çeşitli programlar geliştirilmeye ve program entegre edilmeye çalışılmaktadır.

Aslında bilinçli ya da bilinçsiz gelişen bu dışlayıcı tavır, diğer konular için de geçerlidir. Bir yandan çeşitli konularda engellileri dışlayan süreç devam ederken, bir yandan da onları toplumla bütünleştirme çabaları sonucunda, ne yazık ki birbirini hesaba katmadan yürütülmeye çalışılan bu iki süreçte verilen emek kadar başarı elde edilememektedir.

Engellilerin eğitimi ile ilgili programların farklı oluşu bu başarısızlığın nedeni olarak gösterilebilmektedir. Oysa bu yalnızca engelliler için değil, her insanın eğitiminde geçerli bir durumdur. Çağdaş eğitim anlayışında, eğitimin odağında, engelli olsun olmasın, insan, insanın özellikleri ve gereksinimleri yer alır.  
         
Bu, temel insan hakları bağlamında, aynı zamanda anayasal bir zorunluluktur da. Engelliler de diğer bireyler gibi ilk, orta ve yükseköğrenim olanaklarından yararlanacaklardır. Zorunlu eğitim, herkes gibi engellileri de kapsayacaktır.

En çok ihmal edilen konulardan biri de engelli çocukların okul öncesi eğitimidir. Ayrıca yetişkin engelliler için örgün ve yaygın eğitim olanakları da son derece sınırlıdır. Bu nedenle öncelikle eğitim alt yapısının nitelik ve nicelik olarak geliştirilmesi ve engellilerin gereksinimlerini karşılayacak bir düzeye eriştirilmesi gerekir.
           
Engellilerin eğitiminde sorumluluk alacak meslek elemanlarının (özel eğitimci, rehber danışman, sosyal hizmet uzmanı) yeterli sayıda ve donanımda yetiştirilmeleri gerekir. Öte yandan eğitim kurumlarının; engellilerin de varlığını hesaba katacak fiziksel düzenlemelere gitmesi, bu kurumlara kolay ulaşım için gerekli önlemlerin alınması, engellilerin özel eğitimi için gerekli ders araç-gereçlerinin hazırlanması gibi konular büyük önem arz etmektedir.
            
Müfredat programları, engel türleri ve dereceleri ile engellilerin kişisel özellikleri ve gereksinimleri de dikkate alınacak şekilde esnek hazırlanmalıdır. Engellilerin engel durumlarını hesaba katacak özel ölçme değerlendirme yöntemlerinin geliştirilmesi gereklidir. Engellilerin eğitiminde görevli meslek elemanlarının meslek/hizmet içi eğitimlerine de gereken önem verilmelidir. Engellilerin eğitiminde çağdaş bir yaklaşım olarak kabul edilen "kaynaştırılmış eğitim" gerekli alt yapı eksiklikleri giderilerek yaygın bir şekilde uygulanmalıdır.
        
Özel eğitimin sayı ve nitelik olarak istenilen düzeye ulaştırılabilmesi için her çocuğun eğitim hakkı, hizmeti ayağa götürme, bütünlük, süreklilik vb gibi ilkelerin dikkate alınması, kaynaştırma ağırlıklı yönetsel düzenlemelere yer verilmesine, özel eğitim ortamlarının düzenlenmesinde; uygun yöntemlerin uygulanmasına, araç-gereç ihtiyacının özürlüye uygun olması, personel yetiştirme ve istihdamına özen gösterilmesi bu eğitimin vazgeçilmezleridir. Aksi takdirde hazırlıksız bir ortama alınan engelli bir daha büyük sıkıntı ve üzüntülerin içine atılmış olur.

Bir sonraki yazımızda yine özel eğitimi anlatacağız.

Selam ve dua ile...