AJANSLAR -
Zirveye gelen diğer liderler gibi Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı da girişte karşılayıp öpüşüp tokalaşan Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman (MbS), Arap Birliği Dönem Başkanlığını Cezayir'den devralmasının ardından, 'Suriye'nin Arap Birliği'ne geri dönüşünü memnuniyetle karşıladığını, bunun Suriye'deki krizi sona erdirmenin yolunu açmasını umduğunu' dile getirdi.
Suudi krallığının bölgenin çatışma sahasına dönüştürülmesine izin vermeyeceğini' vurgulayan MbS, Filistin davasının Arapların 'temel davası' olmaya devam ettiğini söyledi.
Sudan'ın çatışan taraflar arasında geçen hafta varılan anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını belirtirken krizi sona erdirmek için diyaloga duyulan ihtiyaca dikkat çeken Veliaht Prens, "Cidde Görüşmelerinin Sudan'da etkili bir ateşkes sağlanmasına yardımcı olacağını umuyoruz" dedi.
MbS: Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuğa hazırız
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'i 'onur konuğu' olarak ağırladıklarına dikkat çeken MbS, 'Suudi krallığının Ukrayna'da çözüm için uluslararası çabaları desteklediğini ve Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu' yineleyerek ekledi:
"Ukrayna'daki çatışmanın barışçı şekilde çözülmesi çok önemli."
İlk kez Suudi Arabistan'ı ziyaret edip Arap Birliği zirvesinde boy gösteren Zelenskiy ise Arap ülkelerine hitabında, 'Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını sona erdirme amaçlı barış girişimi' diye söz ettiği formülünü desteklemelerini istedi.
Zelenskiy: Doğrudan Kiev ile birlikte çalışın
Zirvedeki her heyete 10 maddelik barış planının metnini ulaştıracağını söyleyen Ukrayna lideri, Arap ülkelerini 'aracı olmadan doğrudan Kiev ile çalışmaya' çağırdı.
'Aranızda Rusya'ya göz yumanlar var'
Bazı Arap liderlerini 'Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin dehşetini görmezden gelmekle' suçlayan Zelenskiy, "Maalesef bu kafeslere, hukuksuz ilhaklara dünyada ve burada, aranızda göz yumanlar var" diyerek Arap liderlerini ihtilafa 'dürüst şekilde bakmaya' çağırdı.
'Rus hapishanesine karşı birlik olalım'
Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'a Ukrayna'nın 'toprak bütünlüğünü' desteklediği için teşekkür eden Ukrayna lideri, 'insanları Rus hapishanesinin kafeslerinden kurtarmak için' birlik çağrısında bulundu.
'Kırım'da Müslümanlar zulme uğruyor' iddiası
2014'te referandum kararıyla Rusya'ya bağlanan Kırım'a saldırma ve Ukrayna'ya geri katma planları bulunan Zelenskiy, "Rus işgalinden ilk zarar gören Kırım'dı ve bugüne dek işgal altındaki Kırım'da zulme uğrayanların çoğu Müslüman" iddiasını da ortaya attı.
'Birlik'in değil, Suudi Arabistan'ın davetlisi'
Rusya'nın Ukrayna özel harekatından beri ilk kez Ortadoğu'ya giden Zelenskiy'in ağırlanmasıyla ilgili AFP'ye konuşan Arap Birliği'nin bir yetkilisi, davetin Birlik'ten değil, Suudi Arabistan'dan geldiğini söyledi.
Esad: Ortak Arap eyleminin başlangıcı olsun
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad da zirveye hitabında "Umarım bu, aramızda dayanışma, bölgemizde barış, savaş ve yıkım yerine kalkınma ve refah için Arap eyleminin yeni bir aşamasının başlangıcı olur" temennisinde bulundu.
'Dış müdahalelere karşı koymak için tarihi fırsat'
Esad, zirvenin, 'Arap ülkelerinin dış müdahalelere karşı koyarak iç işlerini kendilerinin yeniden düzenlemesi için tarihi fırsat' sunduğuna dikkat çekerek şu mesajları verdi:
"Bugün ilkelerden, ahlaktan, dostlardan ve ortaklardan yoksun Batı hegemonyasının bir sonucu olarak, çok kutuplu bir dünyada kendini gösteren uluslararası durumu değiştirme fırsatıyla karşı karşıyayız. Bugün şekillenmekte olan bu dünyanın aktif bir parçası olmak için, zirve öncesinde yaşanan uzlaşmalardan bugüne kadar gelen olumlu havaya yatırım yaparak, en az dış müdahaleyle işlerimizi yeniden düzenlemek için tarihi fırsatı kaçırmayalım."
"Libya’dan Suriye’ye, Yemen’den Sudan’a, oradan da farklı coğrafyalara dek her gün bizi ilgilendiren meselelere gelince, semptomları tedavi ederek hastalıkları tedavi edemeyiz. Tüm bu sorunlar, daha önce ele alınmamış daha büyük başlıkların sonuçlarıdır. Bazıları hakkında konuşmaya gelince, son 10 yılda Arap sahnesinde ortaya çıkan çatlakları ele almak gerekiyor. Ve Birlik'in yaraları saran değil, yaraları iyileştiren rolünü yeniden kazanması ve en önemlisi de iç meseleleri halkına bırakması lazım. Ülkeler kendi işlerini kendileri yönetebiliyor ve bize düşen, sadece onların ülkelerine dış müdahaleyi engellemek ve talep edildiğinde onlara özel olarak yardımcı olmak."
'Sorunlarımız İsrail'le başlayıp Osmanlıcı yayılmacılıkla bitmeyecek kadar çok'
Esad, Arapların zirvelere sığmayacak kadar çok sorunu olduğundan söz ederken "Araplar tarafından reddedilen Siyonist varlığın suçlarıyla başlamayıp Osmanlı yayılmacı zihniyetinin tehlikesiyle bitmeyecek ve gelişmekte olan toplumlarımızın en önemli önceliği olan kalkınma mücadelesinden ayrı tutulamayacak meseleler" ifadelerini kullandı.
Suudi kraliyetine teşekkür
Suudi Kralı Seman'a 'oynadığı büyük rol ve uzlaşma yolunda gösterdiği yoğun çabalar için', zirveye katılan heyetlerin başkanlarına 'Suriye’ye olan derin sevgilerini ifade ettikleri için' teşekkür eden Esad, "Araplığın kalbi Suriye’dir ve Suriye Araplığın kalbindedir" dedi.
Selman-Esad görüşmesi
Zirvenin Cidde Bildirisi ile kapanmasının ardından, Esad, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman tarafından kabul edildi.
Suriye Arap Haber Ajansı'na (SANA) göre görüşmede, Cidde Zirvesi’nde doruğa ulaşan ortak vizyonlara yönelik kolektif yaklaşımı yansıtan Arap-Arap ilişkilerindeki olumlu atmosfer ışığında iki kardeş ülke arasındaki ikili ilişkiler ve Arap arenasındaki gelişmeler ele alındı.
Suudi Arabistan’ın Arap yakınlaşmasını sağlama ve Arap ülkeleri arasında halklarının yararına ortak eyleme yardımcı olan bir siyasi atmosfer oluşturma düzeyinde gösterdiği çabalara ilişkin takdirlerini ileten Esad, Cidde Zirvesi’nin Arap birliğine daha fazla katkı sağlayacağını düşüncesiyle Veliaht Prensi tebrik etti.
Esad ile Selman, Suriye ile Suudi Arabistan arasındaki olağan ilişkilerin, bölgenin istikrarını destekleyecek ve ortak Arap eylemine hizmet edecek şekilde geri dönmesini övdü.
