AA -
Uzmanlar, İsrail-Filistin geriliminin azaltılması için daha önce Ürdün'ün Akabe şehrinde düzenlenen toplantının devamı niteliğindeki Şarm eş-Şeyh toplantısında alınan kararların sahadaki uygulanabilirliğine ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
İsrail'in tek taraflı eylemlerini durdurması, yerleşim yeri inşasına son vermesi gibi Akabe'de alınan kararlara uymayarak baskınlara ve saldırılara devam etmesi göz önüne alındığında Şarm eş-Şeyh toplantısındaki anlaşmanın da uygulanma ihtimali düşük görülüyor.
"Filistin halkı İsrail işgalinden kurtulmak istiyor"
Filistinli siyaset uzmanı Cihad Harb, toplantıda alınan kararların uzun vadede umut vermediğini ve güvenlik açısından gerilimi azaltsa da bitiremeyeceğini belirtti.
Harb, "Sağcı bir İsrail hükümetinin gölgesinde anlaşmaların uygulanma olasılığı yok." dedi.
Akabe'den hemen sonra İsrail hükümetinden yetkililerin toplantı kararlarını reddeden açıklamalarına değinen Harb, "Burada mesele, İsrail'in imzalanan anlaşmalara uymaması ve saygı göstermemesi. Son yıllardaki tecrübeler bunu doğruluyor." diye konuştu.
Harb, ayrıca işgal altındaki Batı Şeria'nın yarısından fazlasını kapsayan C bölgesi, Kudüs ve Filistin'in iç kesimleri gibi güvenliği İsrail'in elinde bulunan bölgelerde Filistin yönetiminin, Filistinlilerin düzenlediği eylemlerin önüne geçmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
İsrail'in artan gerilimdeki rolüne işaret eden Filistinli uzman şunları söyledi:
"İsrail, yerleşim yerleri inşa etme, baskınlar, saldırılar düzenleme ve Yahudi yerleşimcilerin Filistinlilere saldırması politikalarını sürdürüyor. İşgalden kaynaklanan bütün bu suçlar yüzünden gerginliğin sebebi de yine İsrail."
Harb, çözüme ilişkin ise, "Filistin halkı İsrail işgalinden kurtulmak istiyor, gerginliğin başlıca sebebi olan işgali sona erdirmeyecek sadece bölgedeki gerilimi azaltabilecek ekonomik ve güvenlik önlemlerini istemiyor. Toplantıda ele alınan güvenlik boyutu gerilimi azaltabilir ancak gerekli olan işgali sonlandıracak siyasi bir ufuk." ifadelerini kullandı.
Toplantıda yanıtsız kalan sorular
Kudüs Üniversitesine bağlı Kudüs Araştırma Merkezi Müdürü Ahmed Refik Avd de İsrail'deki koalisyon hükümeti sağcı ve aşırı sağcı partilerden oluştuğu için alınan kararların uygulanma ihtimalinin zayıf olduğunu belirtti.
Avd, Şarm eş-Şeyh ve öncesindeki Akabe toplantısında alınan kararların İsrail'in inisiyatifine bırakılması halinde Tel Aviv yönetiminin çıkarlarına uygun olanları seçeceğini ve kendi politikasını sürdüreceğini dile getirdi.
Filistinli uzman, "Şarm eş-Şeyh toplantısının kapanış bildirisinde Filistinlilerin endişelerini gidermeye yönelik önemli sorular yanıtsız kaldı. Bunlar arasında, 'İsrail, Filistinlileri öldürmeyi, mülklerine el koymayı ve barışı inkar etmeyi bırakacak mı?' sorusu da var." diye konuştu.
Meselenin güvenlikle sınırlandırılmasının sonuç getirmeyeceğini, aslolanın işgali bitirmeye yol açan siyasi bir ufuk olduğunu belirten Avd, buna gerekçe olarak şunları söyledi:
"Washington, işgali destekliyor ve meşrulaştırıyor. Filistinlilerin eylemleri ve Yahudi yerleşimcilerin uyguladığı şiddet arasında bir denge kurmak da yanlış. Ayrıca Filistin'deki durumu gözetmesi gereken katılımcıların meselede gerçek bir rolü bulunmuyor."
Kararların uygulanma imkanı kısıtlı
Yabus Araştırma Merkezi Müdürü Süleyman Beşerat ise Şarm eş-Şeyh toplantısından çıkan sonuçların uygulanma imkanının bazı etkenlerden dolayı çok kısıtlı olduğunu ifade etti.
Beşerat, İsrail güçlerinin Filistin kentlerine yönelik baskınlarıyla sahada her gün devam eden tehditlerinin bu etkenlerden biri olduğunu belirtti.
İsrail'in saldırgan tavrının işgal altındaki Batı Şeria'da Yahudi yerleşimcileri de cesaretlendirdiğini aktaran Beşerat, bunun da Filistinliler için caddelerden geçerken bile tehdit oluşturduğunu söyledi.
Bir diğer etkenin de Filistin sokağı ile Filistin siyasi liderliği arasındaki uyumsuzluk ve anlaşmazlık olduğunu kaydeden Beşerat, Filistinlilerin, bu tür görüşmeler yapılsa da Tel Aviv'in karşılıksız hiçbir şey yapmayacağı yönünde bir kanaati olduğunu dile getirdi.
Şarm eş-Şeyh Güvenlik Toplantısı
Mısır, Filistin, İsrail, Ürdün ve ABD'den üst düzey siyasi ve güvenlik yetkilileri, İsrail-Filistin geriliminin azaltılması amacıyla 19 Mart'ta Şarm eş-Şeyh'te güvenlik toplantısı düzenledi.
Bu toplantının, 26 Şubat'ta Ürdün'de düzenlenen Akabe Güvenlik Toplantısının devamı niteliğinde olduğu belirtildi.
Şarm eş-Şeyh toplantınsın kapanış bildirisine göre, katılımcılar, Filistin ve İsrail halkları için güvenlik, barış ve istikrarı güçlendirmek, 2014’ten bu yana dondurulmuş barış sürecini canlandırmak ve ateşkesin uygulanması başta olmak üzere çeşitli maddeler üzerinde anlaşmaya vardı.
Katılımcıların, şiddetin azaltılması, kışkırtıcı açıklama ve eylemlerden uzak durulması ile Filistin halkının ekonomik şartlarının iyileştirilmesi için birer mekanizma oluşturulması konuları üzerinde de anlaştığı belirtildi.
Toplantıda, "güven artırıcı önlemlerin alınması, karşılıklı güvenin artırılması, siyasi ufukların açılması, öne çıkan sorunların doğrudan müzakere yoluyla ele alınması" gerektiği vurgulandı.
Gelecek toplantının, nisan ayında yine Şarm eş-Şeyh'te düzenlenmesi kararlaştırıldı ancak net bir tarih verilmedi.
