ANKARA/AA -
Dünya çapında halk sağlığı krizine yol açan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, başta Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerini ağır insani ve maddi kayıplarla karşı karşıya bırakırken, dünyanın farklı bölgelerindeki ülkeler salgınla mücadelede örnek olabilecek başarılı uygulamalara imza attı.
Okyanusya'dan Uzak Doğu'ya, Güneydoğu Asya'dan Orta Doğu'ya, Afrika'dan Güney Amerika'ya Kovid-19'la mücadelede bazı ülkeler kendi yöntemleriyle salgınla mücadelede önemli yol katetti.
Yeni Zelanda: Erken uygula, sıkı uygula
Okyanusya ülkelerinden Yeni Zelanda, vaka ve ölümleri sınırlı sayıda tutarak salgını kontrol altına alabilen ender ülkelerden biri oldu. 4,8 milyon nüfuslu ada ülkesinde bugüne dek 1497 vaka görülürken 21 kişi hayatını kaybetti, 1386 kişi ise iyileşti.
Başbakan Jackinda Ardern önderliğindeki hükümet, salgının başından itibaren, "erken uygula, sıkı uygula" sloganıyla yürüttüğü tecrit ve sosyal mesafe tedbirleriyle virüsün toplum içinde yayılmasını önlemeye çalıştı.
Yeni Zelanda 19 Mart'ta tüm sınırlarını kapattı ve kendi vatandaşları hariç ülkeye tüm girişleri durdurdu. Ülkede 23 Mart'ta "3. seviye" karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı. Bu kapsamda, zorunlu ihtiyaçları karşılamayan tüm işletmeler kapatıldı, yurt içi serbest dolaşım kısıtlandı ve tüm toplu etkinlik ve buluşmalar yasaklandı.
İki gün sonra, 25 Mart'ta "4. seviye" karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı. Bu kapsamda 3. seviye tedbirlere ilaveten vatandaşların yalnızca birlikte yaşadıkları kişilerle sosyal temasta bulunmasına izin verildi.
Başbakan Ardern, 27 Nisan'da ülkesinin Kovid-19'a karşı verdiği savaşı kazandığını ilan ederken, karantina tedbirleri uygulamamış olsalardı günde 1000 yeni vakanın görüleceğini tahmin edildiğini belirtti.
İlk kez 4 Mayıs'ta yeni vakaya rastlanmayan ülkede salgının bitme noktasına geldiği görülüyor.
Güney Kore'de tekil vakaların izlenmesi yayılmayı önledi
Çin’e uçakla yaklaşık iki saatlik mesafede bulunan ve Kovid-19'un görüldüğü ikinci ülke olan Güney Kore'de salgınla mücadelede tekil vakaların temaslarının izinin sürülmesi stratejisinden olumlu sonuç aldı.
Ülkede Kovid-19 belirtisi taşıyanlar veya şüphelenenlerin başvurduğu çağrı merkezi kuruldu, eczanelere hastaların seyahat geçmişlerinin takip edilmesine yönelik teknik imkanlar sağlandı.
Hızlı sonuç veren yerli üretim test kitleri geliştirilerek sağlık merkezlerine dağıtıldı, özel sağlık şirketleri ile eyalet ve kent düzeyindeki kamuya ait enstitülerde ilave test merkezleri oluşturuldu.
İnsanların kendi kendinde Kovid-19 hastalığını teşhis etmesi, salgın hakkında gerekli bilgileri bulması ve en yakın kliniğe erişebilmesi için mobil uygulamalar geliştirildi.
Tekil vakaların numaralandırılarak izinin sürülmesi salgının kontrolü açısından anahtar oldu. Şubat ayında ülkede vaka sayısının aniden artmasına yol açan Daegu kentindeki bir Katolik Hristiyan kilisesi cemaati üyeleri arasında görülen yayılma bu sayede kontrol altına alındı.
"31'inci vaka" olarak kayda geçirilen, kilise cemaati mensubu bir kadının virüs taşıdığı tespit edildikten sonra tecrit kurallarına uymadığı, diğer cemaat üyelerine hastalığı bulaştırdığı anlaşıldı. Bunun üzerine kilise cemaatinin tüm üyeleri ve onlarla temas kuran kişiler Kovid-19 testinden geçirildi.
Güney Kore’de alınan tedbirler martın ikinci haftasından itibaren sonuç vermeye başladı, vakalar önce yatay seyre geçti, ardından düşmeye başladı.
51,6 milyon nüfuslu ülkede bugüne dek 10 bin 909 vaka görülürken, 256 kişi hayatını kaybetti, 9 bin 632 kişi ise iyileşerek hastanelerden taburcu edildi.
Vietnam: Tespit, takip, tecrit
Salgının ortaya çıktığı Çin ile uzun kara sınırı olan Vietnam'da bugüne kadar Kovid-19 kaynaklı ölüme rastlanmadı. 95,5 milyon nüfuslu Güneydoğu Asya ülkesinde bugüne dek yalnızca 288 vaka görüldü. Bunlardan 249'u iyileşirken halen tedavisi süren 39 vaka bulunuyor.
Ülkede ocak ayında Çin'in Vuhan kentinden gelen 3 kişide virüs görülmesinden itibaren vakaların tespit, takip ve tecrit süreçleri büyük ciddiyetle yürütüldü.
Vietnam hükümeti test konusuna büyük önem verdi. Önce yurt dışında seyahat edenleri ve onlarla temas kuranları ve ardından hastalık belirtisi gösteren herkesi test etti. Son olarak da salgının yayılması olası kentsel bölgelerde yaygın testler yapmaya başladı.
Bugüne dek 261 bin 4 kişiye test uygulayan Vietnam, dünyada vaka sayısına oranla en fazla test yapan ülkelerden biri oldu.
Ülkede 4 Mayıs'ta okullar yeniden açılırken, ekonomik hayat normale dönmeye başladı.
Ürdün, erken ve sistematik eylemlerle öne çıktı
Orta Doğu ülkesi Ürdün de erken ve sistematik davranış tarzıyla virüsün yayılmasını sınırlamayı başaran ülkelerden biri olarak dikkati çekti. Ülkede bugüne dek yalnızca 540 vaka görülürken 9 kişi hayatını kaybetti.
Ürdün hükümeti, daha ülkede ilk vakanın görülmesinden 5 hafta önce salgınla mücadele için komite oluşturarak bu alanda izlenmesi gereken kuralları belirledi.
Bu kapsamda yeni tip koronavirüs vakalarının hangi hastanelerde tedavi altına alınacağı, doktorların hangi usül ve yöntemleri uygulayacağı belirlendi.
Hükümet, Kral 2. Abdullah'ın onayıyla, sokağa çıkma ve karantina kısıtlamalarının uygulanması için gerektiğinde ordunun görevlendirilmesini öngören olağanüstü hal düzenlemeleri getirdi.
Okullar, işletmeler, kamu kurumları ve sınırlar kapatıldı. Her gün saat 18.00'den sonra, ertesi sabah saat 10.00'a kadar sokağa çıkma yasağı uygulandı. Toplu etkinlikler iptal edildi, camiler ibadete kapatıldı. Zorunlu mal ve hizmetleri sağlayan işletmelere ait ticari araçlar dışında motorlu taşıtların trafiğe çıkmaları yasaklandı.
Karantina tedbirlerinin sonuç vermesi üzerine 3 Mayıs'ta ekonomik etkinlikler üzerindeki tüm kısıtlamaların kaldırıldığı açıklandı. 9,9 milyon nüfuslu ülkede okullar hala kapalı bulunuyor, kısmi sokağa çıkma yasağı ve sosyal mesafe kuralları uygulanmaya devam ediyor.
Gana, virüsün coğrafi ayak izini anlamaya odaklandı
Batı Afrika ülkesi Gana, Afrika kıtasında kısıtı ekonomik imkanlarına rağmen test ve takip süreçlerini etkin şekilde yürütmesiyle dikkat çeken ülke oldu.
Bugüne dek 160 bin 501 Kovid-19 testinin yapıldığı Gana, Güney Afrika'nın ardından en fazla test yapan ikinci Afrika ülkesi ve kıtada kişi başına en fazla test yapan ülke oldu.
29,7 milyon nüfuslu ülkede bugüne dek 4 bin 700 vaka görülürken 22 kişi hayatını kaybetti.
Gana hükümeti ülkede ilk vakalarının görümesinin ardından, salgının yoğunlaştığı Kumasi ve Akra kentlerini karantinaya aldı. Virüsün coğrafi ayak izinin anlaşılması, test çabalarının doğru yerlere yönlendirilmesi açısından anahtar oldu.
Hastalık şüphesi bulunan kişilerin cep telefonlarında kısa kodlar tuşlayarak ulaştıkları bir mobil uygulama geliştirildi. Uygulama üzerinde hastalık belirtilerine dair mesajla gelen soruları yanıtlayan vatandaşlar şüpheli vakalara dair konum verileri oluşturulmasına yardımcı oldu. Bu verilerle test ve takip sürçelerinin etkin yürütülmesi sağlandı.
Venezuela, ekonomik kriz koşullarında Güney Amerika'da en başarılı mücadeleyi verdi
Salgın öncesinde siyasi ve ekonomik krizin yaşandığı ve ABD'nin ekonomik yaptırımları altında zor günler geçiren Venezuela, Kovid-19'la mücadelede diğer Güney Amerika ülkelerine kıyasla kaydettiği başarıyla dikkati çekti.
28,8 milyon nüfuslu ülkede yalnızca 414 vaka görülürken 10 kişi hayatını kaybetti. Venezuela 512 bin 181 testle, Güney Amerika ülkeleri arasında açık ara farkla en fazla test yapan ülke oldu. Öte yandan dünyada vaka başına en çok test yapan ülkeler arasında ilk sıralarda yer aldı.
Venezuela sağlık sisteminin salgında iyi sınav verdiği görüldü.
Türkiye, büyük bir sınamadan başarıyla geçti
Anılan ülkeler, bazılarının coğrafi konum itibarıyla daha yalıtılmış olması bazılarını ise nispeten kontrol edilebilir ölçekteki nüfusları nedeniyle de avantajlı konumdaydılar.
Geniş nüfuslu, coğrafi konumu ve uluslararası ekonomik etkinliklere ve insan hareketliliğine açık ülkeler kendilerini salgına daha açık bir konumda buldular. Özellikle ABD ve Avrupa ülkeleri salgın nedeniyle ağır bir bilançoyla karşı karşıya kaldı.
Asya ve Avrupa arasındaki merkezi coğrafi konumu, İran ve Güney Avrupa gibi salgın öbeği durumuna gelen bölgelerle komşuluk ve ticari ilişkileri nedeniyle Türkiye salgının yoğun olarak etkilediği ülkeler arasında yer aldı.
Türkiye, buna rağmen salgını önlemeye yönelik tedbirleri erken alması ve sağlık sisteminin tarama, erken tanı ve tedavi süreçleride kaydettiği başarı sayesinde ciddi bir sınamayı görece az can kaybıyla yürütüyor.
Türkiye, 139 bin 771 ile en çok vakanın görüldüğü 9'uncu ülke olurken, ölümleri 3 bin 841'de tutmayı başardı. 95 bin 780 kişi iyileşerek hastanelerden taburcu edildi, 40 bin 150 kişinin ise halen tedavisi sürüyor.
24 Nisan'dan itibaren iyileşen hasta sayısının yeni vaka sayısını geçmesi, sağlık sisteminin nasıl başarılı bir sınav verdiğini ortaya koyuyor.
Türkiye, 1 milyon 403 bin 320 testle dünyada en çok test yapan 8'nci ülke oldu.
Çin'in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde Aralık 2019'da ortaya çıkan Kovid-19 salgını, dünya genelinde 200'den fazla ülke ve bölgeye yayıldı. Virüs bulaşan kişi sayısı 4 milyon 200 bini aşarken, 290 bine yakın kişi hayatını kaybetti.
