Murat Mahmutyazıcıoğlu'nun yazdığı, genç yönetmen Hira Tekindor'un rejisini yaptığı ve 25. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali'nde prömiyer yapan İD İletişim yapımı Toz, üç sezondur sahnelerde izleyiciyle buluşuyor. Tiyatro seyircisi o kadar çok sevdi ve oyun o kadar merak uyandırdı ki biletler satışa çıktığı anda tükenir hâle geldi. Yalnızca izleyicilerin değil; eleştirmenlerin ve tiyatro ödül jürilerinin de birbirlerine "mutlaka gör" dedikleri bir oyun oldu.

Her Ânı Psikolojik Tahlil…

Handan (Zerrin Tekindor), metroda yolculuk yaptığı sırada yaşamının kırılma noktası sayılabilecek bir durumda bulur kendisini ve o yolculukla beraber geçmiş yaşantısına doğru da yolculuk yapmaya başlar. Ve derken o yolculuğa soluksuz bir şekilde seyirciyi de dâhil eder.

Handan ve annesi Feri… Bu iki kadın aracılığıyla, Türkiye'de yaşanan bir anne-kız öyküsünün kadersel birleşiminin; her kızın içine aslında annesinin girdiğinin, her ne kadar annesini eleştirse de kız evlâtların bir müddet sonra en azından belli yönleriyle bir bakıma annesine benzemeye başladıklarının, hayatları annelerininki gibi olmasın diye anneleri gibi olmama gayretlerinin ve anne tesirinden kurtulmak için gösterdikleri çabanın resmini görüyoruz. Avukat Vedat evin babası; bir bakıma reisi! Babanın estiği yerde gök gürlüyor. Bütün bunların yanında, Handan'ın derununda tutkuyla beslediği bir de aşk var. Anne Feri'nin yaşayamadığı güzel günleri Handan yaşamak istiyor ve bunu nakış nakış kendi elleriyle işliyor. Hayâlleri var Handan'ın; bunların gerçekleşmesi için de çok çalışıp sağlam bir duruşa ve başarılı addedilebilecek hayata sahip olması gerektiğini düşünüyor. Her ne kadar kadın olmanın zorluklarıyla zaman zaman çok sert biçimde yüzleşse ve yaşadıklarının izi psişik olarak ardından onu takip etse de bundan sonra yaşayacaklarıyla ilgili bitmek tükenmek bilmeyen bir umudu var. Fakat bu umut, onun bazı vakitler sıkışıp kalma duygusuna kapılmasına bir türlü de engel olamıyor.

Oyun boyunca kimi zaman İstiklal Caddesinde serbestçe dolaşıyor, kimi zaman askerî darbelerin içinden geçiyor, bazen sokağa çıkma yasakları ve sıkıyönetimlerle karşı karşıya kalıyor, yer yer kariyer peşinde koşuyoruz; ancak bütün bunların arasında daima aşk ve sevginin esintilerini yüzümüzde hissediyoruz.

Birbirini Anlayan Bir Ekip…

Koca koca hayatların trajedi ve kara komedi olgusu içinde irdelenmesi, yönetmenin oyunu nasıl özümsediğini bizlere gösteriyor. Özellikle sahnede rolden role giren, günümüz modern anlatıcısını da bizlere gösteren Zerrin Tekindor'un hiç es vermeden ilk yarım saatte başarıyla sunduğu muhteşem psikolojik tahliller ile Hira Tekindor'un adeta seyirciyi dumura uğratma tekniği harikulâde biçimde sahnedeki yerini alıyor. Bir solukta başlayan ve seyircinin gözünü kırpmasına dahi müsaade etmeyen oyun yine bir solukta bitiyor. Sahnede akıp giden olay silsilesi ve oyun kişileri zaten birbirleriyle bağlantılı hayatları bize aktardığı ve hem yönetmen hem de oyuncu bu akışı hiç kesmediği için 65 dakikalık oyunun temposu bir an bile sarsılmıyor. Zerrin Tekindor, canlandırdığı her karakterde öyle derinlikli analizler yapıyor ki izleyenlere düşen, oyuncunun can verdiği figürlerin arasında ve yine o figürlerin debelendiği hayat kavgasının karelerinde gezinip kendi izini bulmak oluyor. Hira Tekindor'un metne olan bağlığı ile sahnedeki oyuncuyu ön plâna çıkarma arzusu eşgüdüm içinde ve dengeli biçimde ilerliyor ve bu sayede oyuna oyuncuyla beraber yönetmen de damgasını vuruyor. Depresif duygular içinde çırpınan hayatlarla kendi hayatımızın bağlarını, yazarın, yönetmenin ve oyuncunun muhteşem psikolojik analizleriyle gerçekleştiriyoruz.

Sıkı tiyatro izleyicileri, Murat Mahmutyazıcıoğlu ismini hem oyuncu hem yönetmen hem de yazar kimliğinden çok iyi bilirler. Kendisi, Sen İstanbul'dan Daha Güzelsin adlı oyunu başta olmak üzere yazdığı birçok oyunla tiyatro dünyasında epeyce ses getirmiş, hatta ödüller almış bir tiyatrocudur. Yazar, geçmiş zamana dair muhakemeleri ve kadın sorunsalları üzerinden dönem irdelemelerini derinlemesine kaleme alıyor. Özellikle kuşaklar ve kültürlerarası çatışma ortamının yarattığı trajik öyküleri, tek bir insan üzerinden aktarmada son derece başarılı.

Zerrin Tekindor'un her zaman olduğu gibi sahnede devleştiği, Hira Tekindor'un yönetim anlayışının yine alkışlarla desteklendiği Toz, sahnede yarattığı duygusal tesir ve sanatsal estetikle tiyatro izleyicisinden büyük teveccüh gördü ve tam not aldı. Belli ki almaya da devam edecek.

Yazan: Murat Mahmutyazıcıoğlu
Yöneten: Hira Tekindor
Oynayan: Zerrin Tekindor
Dekor Tasarım: Şirin Dağtekin Yenen
Işık Tasarım: Yakup Çartık
Kostüm Tasarım: Gamze Saraçoğlu
Yönetmen Yardımcısı: Beste Güven
Reji Asistanı: Şeyma Demircan