Değişen siyasi ortamın ve dünya dengelerinin farkındadır ve Avrupa’da yaşanan gelişmeleri yakından takip etmektedir. On dokuzuncu yüzyılın sonlarında Avrupa’da kurulan sosyal refah kurumları Sultan Abdülhamid Hân için önemli bir örnek oluşturmaktadır fakat bunları da kendi ideolojisi ve imparatorluğun ihtiyaçları doğrultusunda almak gerektiği düşüncesindedir.



Sultan II. Abdülhamid Hân, devlet eliyle gerçekleştirilen sosyal refah programlarının öncüsüdür. Sultan II. Abdülhamid Hân’ın sosyal yardım projelerini ve modern sosyal kurumları bizzat kendi hazinesinden karşılamak istemesindeki gaye, modern bir devletin gerekliliklerinden olan kapsamlı bir sosyal refah sistemi oluşturmaktır. Bunu yaparken de Avrupa’da görülen yararlı uygulamaları geleneksel yollarla devletine getirmiştir. Sultan II. Abdülhamid Hân her zaman halkını korumakla görevlidir ve sultanın halkına hediyeler vermesi imparatorluk için geleneksel bir uygulamadır. Fakat II. Abdülhamid Hân, sosyal refah uygulamalarını kendi hazinesinden destekleyerek modern ve geleneksel uygulamaları bir araya getirmeyi başarmıştır.

Yoksula ve ihtiyaç sahibine yardım etmek Devlet-i Aliyye’de eski bir gelenektir. Geçmişte hem padişahlar hem valide sultanlar başta olmak üzere devlet erkânı bu konuda öncülük etmişler yoksulların ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla pek çok hayır kurumunun açılmasına ön ayak olmuşlardır. Bu geleneğin oluşmasında dini vecibelerin yanında Müslüman gayr-i Müslim olsun  herkesin  Alllah’ın kulu olduğu bilinci ve hakikati ile hareket edilmiştir. Sultan II. Abdülhamid Hân ve onun sosyal refah uygulamaları Osmanlı’da önemli bir yere ve ayrıcalığa sahiptir çünkü Tanzimat’la başlayan reformlar onun döneminde sosyal refah alanına yansıtılmıştır. Böylelikle halkın yaşantısı olabildiğince rahatlatılmaya çalışılmıştır. Bu konunun halka nasıl tesir ettiğini anlamak için Sultan Abdülhamid Hân’ın vefatında başta İstanbul halkının gösterdiği duygusal reaksiyona bakmak gerekir. Sultan II. Abdülhamid Hân bir reformcudur ve imparatorluğu modernleştirmek için son derece merkezi bir devlet sistemi oluşturmuştur. Devlet kurumları reformlarının yanında Osmanlı İmparatorluğu’nda sosyal devlet anlayışında ortaya çıkan fikirleri uygulamaya koymak için de ilk adımları atmıştır.

Sultan II. Abdülhamid Hân padişah hediyeleri için bir bütçe oluşturan ilk padişahtır. Bu durum imparatorluğun modernleşmesinde önemli bir rol oynar çünkü böylece sultanın hediyesi şeklinde de olsa sosyal yardımların devletin sorumluluğu haline gelmesi söz konusu olmuştur.



İş kazası mağdurları ve engellilere yönelik olarak verilen sosyal yardımlar, Engellilere ödenen maaşların kurumsallaştırılması, emeklilik uygulamaları, belli başlı uygulamalardır.

Sultan II. Abdülhamid Hân devrinde engellilere yönelik sosyal refah faaliyetlerinin kurumsallaştırılması sadece emeklilik fonlarıyla kısıtlı kalmamıştır. On dokuzuncu yüzyılın sonlarında Avrupa’da engellilerin eğitimi bir devlet sorumluluğu olarak ortaya çıkmıştır. Bu değişimden haberdar olan Sultan II. Abdülhamid Hân de İstanbul’da sağır, dilsiz ve kör çocuklar için bir okul kurmuştur. Bu okul modern bir eğitim kurumudur ve Sultan II. Abdülhamid Hân bunu her fırsatta imparatorluğun modernleşmesine örnek olarak kullanmıştır. Avrupa ülkelerine gönderilen hediye albümlerde bu bunun gibi modern kurumların fotoğraflarına mutlaka yer verilmiştir.